Δοκίμια

Γεννήθηκε στον Άγιο Λουδοβίκο του Μισούρι, στις ΗΠΑ, το 1888 από πουριτανή αριστοκρατική οικογένεια διαπρεπών επιστημόνων και ανατράφηκε με τις αρχές του παππού του που ήταν θεολόγος. Σπούδασε στην Ακαδημία Σμιθ της Μασαχουσέτης, βραβεύτηκε με χρυσό μετάλιο στα λατινικά από την Milton Academy. Σπούδασε τέσσερις γλώσσες: ελληνικά, λατινικά, γαλλικά, γερμανικά και συνάμα μεσαιωνική ιστορία, συγκριτική φιλολογία και ιστορία νεώτερης φιλοσοφίας. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα φιλοσοφίας στο Χάρβαρντ από τον Μπ. Ράσελ, το 1914 καθώς και σανσκριτική και νεώτερη ινδική φιλοσοφία. Γνώστης της γαλλικής φιλολογίας επιδόθηκε στην ποίηση. Το 1915 ο Έλιοτ εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο παραδίνοντας μαθήματα σε σχολεία και αργότερα διορίστηκε στη Lloyd' s Bank του Λονδίνου όπου εργάστηκε οχτώ χρόνια. Η ποίηση του κατατάσσεται σε πέντε περιόδους. Η πρώτη περίοδος (1909-1919) περιλαμβάνει τα ποιήματα: "Το τραγούδι της αγάπης του Άλφρεντ Προύλφροκ", "Το πορτραίτο μιας κυρίας", "Πρελούδια", κ.ά. Η δεύτερη περίοδος (1920-1925) περιλαμβάνει τα ποιήματα: "Γερόντιον", "Ιπποπόταμος", "Η έρημη χώρα", κ.ά. Στην τρίτη περίοδο ανήκουν "Οι άδειοι άνθρωποι", ενώ στην τέταρτη περίοδο (1927-1934) περιλαμβάνονται τα ποιήματα: "Το ταξίδι των Μάγων", "Ένα τραγούδι για τον Συμεών", "Animula", "Βράχος", κ.ά. Στην πέμπτη περίοδο (1935-1942) ανήκουν τα "Τέσσερα κουαρτέτα". Τα θεατρικά του έργα είναι τα "Φονικό στην εκκλησιά" ("Murder in the Cathedral"), "Sweeny Agonistes", "Κοκτέιλ πάρτυ" κ.ά. Ως δημοσιογράφος και κριτικός έδωσε αξιόλογα δείγματα. Από το 1922 που ήταν εκδότης του περιοδικού "Κριτήριον" σκοπό είχε να δημιουργήσει μια θέση για τις νέες τάσεις της λογοτεχνίας και την κριτική. Στα δοκίμια και τις μελέτες ανήκουν: "Η παράδοση και το ατομικό ταλέντο", 1919, "Η χρήση της ποίησης και η χρήση της κριτικής", 1933, "Σημειώσεις για τον ορισμό της κουλτούρας", 1948, "Ποίηση και δράμα", 1951, κ.ά. Το 1948 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πέθανε στις 4 Ιανουαρίου 1965.

Ο W.H. Auden γεννήθηκε στο Γιορκ της Αγγλίας το 1907. Σπούδασε αρχικά φυσική ιστορία και στη συνέχεια αγγλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ένας από τους παραγωγικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο "Ποιήματα" το 1930, το οποίο του χάρισε αμέσως την επιτυχία. Το 1939 εγκαθίσταται στις ΗΠΑ, απόφαση που θα προκαλέσει πολλές αντιδράσεις στη Μ. Βρετανία. Στην Αμερική θα περάσει την υπόλοιπη ζωή του -το 1946 παίρνει την αμερικανική υπηκοότητα- και θα δραστηριοποιηθεί ως ποιητής, κριτικός και επιμελητής. Θα διδάξει ποίηση σε διάφορα πανεπιστήμια, αλλά τα καλοκαίρια θα τα περνά στην Ευρώπη. Η μουσική έπαιξε βαρύνοντα ρόλο στη ζωή του: σε συνεργασία με τον Κάλμαν θα γράψουν και θα μεταφράσουν λιμπρέτα για όπερες. Έγραψε τα λιμπρέτα για 5 σκηνικά έργα με γνωστότερα την οπερέτα του φίλου του Benjamin Britten "Paul Bunyan" και την σπουδαία όπερα του Igor Stravinsky "The Rake's Progress" (σε συνεργασια με τον Chester Kallman). Μεταξύ άλλων στις ποιητικές του συνθέσεις συγκαταλέγονται: "Η Ασπίδα του Αχιλλέα", "Η θάλασσα και ο καθρέφτης", "Στη μνήμη του Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς", "Ατλαντίδα", "1 Σεπτεμβρίου 1939", "Τιμή στην Κλειώ". Το διάστημα 1956-60 δίδαξε ως καθηγητής στην έδρα της Ποίησης στην Οξφόρδη. Πέθανε στη Βιέννη στις 23 Σεπτεμβρίου 1973.

Ο Edward Morgan Forster θεωρείται ένας από τους μεγάλους σύγχρονους βρετανούς συγγραφείς. Γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1879 και αποφοίτησε από το Κινγκς Κόλλετζ του Καίμπριτζ το 1897. Εκτός από τα πέντε ονομαστά μυθιστορήματά του ανάμεσα στα οποία το "Χάουαρτνς Έντ" (1910), ο Φόρστερ εξέδωσε άλλα 19 έργα: δύο βιογραφίες, δύο βιβλία από τις εμπειρίες του στην Αλεξάνδρεια, στον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο, ένα σενάριο και το λιμπρέττο της όπερας Μπίλυ Μπαντ. Δύο μυθιστορήματά του είναι εμπνευσμένα από την Ιταλία "Εκεί που οι άγγελοι φοβούνται να πατήσουν" (1905) και "Δωμάτιο με θέα" (1908). Το "Πέρασμα στην Ινδία" (1924) πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Οι δύο συλλογές διηγημάτων του έχουν για τίτλο "Ουράνια συλλογή" (1911) και "Αιώνια στιγμή" (1928). Στις μελέτες του ανήκουν: "Απόψεις για το μυθιστόρημα" (1927), "Η συγκομιδή του Άμπινγκερ" (1936) και "Δύο ζήτω για τη δημοκρατία" (1951). Πέθανε τον Ιούνιο του 1970.

Βρετανός φιλόσοφος (1872-1970). Γεννήθηκε κοντά στις όχθες του Wye. Έπειτα από πολύ καλές σπουδές έγινε καθηγητής στο Τρίνιτυ Κόλλετζ του Καίμπριτζ και μέλος της Βασιλικής Εταιρίας το 1909. Το 1916 παραιτήθηκε από τη θέση του καθηγητή· αιτία ήταν οι ειρηνόφιλες ιδέες του. Μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ταξίδεψε στη Ρωσία και την Κίνα, όπου και διηύθυνε ιδιωτική σχολή (1927-1932). Επίσης δίδαξε για πολλά χρόνια στις ΗΠΑ. Στο Καίμπριτζ ξαναγύρισε το 1944 και ανέλαβε πάλι τα καθήκοντα του καθηγητή. Κατά τη διαδρομή ενός μακροχρόνιου σταδίου δράσης, που επισφραγίστηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1950 και το βρετανικό παράσημο του Τάγματος Αξίας, ο Ράσσελ και ως μαθηματικός και ως φιλόσοφος και ως κοινωνιολόγος μας έδωσε ένα ογκώδες έργο. Σ' αυτό ανήκουν τα έργα: "Principia Mathematica" (1903), "Τα προβλήματα της φιλοσοφίας" (1912), "Οι γνώσεις μας για τον εξωτερικό κόσμο και οι επιστημονικές μέθοδοι" (1914), "Ο δρόμος προς την ελευθερία: Σοσιαλισμός,αναρχία και συνδικαλισμός" (1918), "Μυστικισμός και λογική" (1918), "Μπολσεβικισμός" (1940), "Γάμος και ηθική" (1929), "Η κατάκτηση της ευτυχίας" (1930), "Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας" (1946) κ.ά. Υποστηρικτής της γυναικείας χειραφέτησης και της παροχής ψήφου στις γυναίκες, ο φιλόσοφος της ειρήνης είδε την ανθρωπότητα σαν ενιαίο σύνολο και τάχθηκε κατά του ναζισμού που τον πολέμησε στον Β παγκόσμιο πόλεμο, γράφοντας φοβερές σελίδες εναντίον του. Ο Ράσσελ έθεσε το κύρος του στην υπηρεσία της παγκόσμιας ειρήνης και τάχθηκε κατά της ατομικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς. Πίστεψε στον άνθρωπο, γι' αυτό και μέσα στο έργο του διακρίνεται η αισιοδοξία του για το μέλλον. Πέθανε το Φεβρουάριο του 1970.

H Virginia Woolf γεννήθηκε το 1882 στο Λονδίνο. Ο πατέρας της, Sir Leslie Stephen, ήταν κριτικός λογοτεχνίας, και η μητέρα της Julia Jackson Duckworth, μέλος της οικογένειας του ομώνυμου εκδοτικού οίκου. Ο θάνατος της μητέρας της και της ετεροθαλούς αδελφής της κατά τη διάρκεια της εφηβείας της, τη σημάδεψαν, προκαλώντας της περιοδικές κρίσεις κατάθλιψης. Το 1912 παντρεύτηκε τον Leonard Woolf και ίδρυσε μαζί του το 1917 τις εκδόσεις Hogart, όπου δημοσιεύτηκαν τα έργα των Τ.Σ. Έλιοτ, Ε.Μ. Φόρστερ και Κάθριν Μάνσφιλντ, καθώς και οι πρώτες μεταφράσεις του Φρόιντ. Έζησε ανάμεσα στο Λονδίνο και στο Rodmell του Sussex, παραμένοντας πάντα στο κέντρο της λογοτεχνικής σκηνής. Ανέπτυξε δημιουργική δραστηριότητα στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής ομάδας του Bloomsbury, με πολλούς από τους καλλιτέχνες, συγγραφείς και διανοούμενους της εποχής της, και το συγγραφικό της έργο την καθιέρωσε ως κεντρική μορφή του φεμινισμού και του μοντερνισμού. Ο φόβος μιας υποτροπής της ψυχασθένειας την οδήγησε το 1941 στην αυτοκτονία. Η Virginia Woolf υπήρξε λαμπρή μυθιστοριογράφος, κριτικός και δοκιμιογράφος. Τα λογοτεχνικά και κοινωνικά δοκίμιά της αναδεικνύουν ένα διεισδυτικό κριτικό πνεύμα. Στα μυθιστορήματά της περιλαμβάνονται: "Το ταξίδι" (1915), "Μέρα και νύχτα" (1919), "Το δωμάτιο του Ιάκωβου" (1922), "Η κυρία Ντάλογουεη" (1925), "Στο φάρο" (1927), "Ορλάντο" (1928), "Τα κύματα" (1931), "Τα χρόνια" (1937). Ως δοκιμιογράφος και λογοτεχνική κριτικός έφερε στο φως ελάσσονες συγγραφείς των περασμένων αιώνων, αλλά και κλασικούς. Τα κυριότερα έργα λογοτεχνικής κριτικής συγκεντρώθηκαν σε δύο τόμους με τίτλο "Common Reader" (1925-1932). Από τα φεμινιστικά και άλλα δοκίμιά της ξεχωρίζουν τα "A Room of One's Own" (1929), "Three Guineas" (1938), "Between the Acts" (1941), και "The Death of the Moth" (1942). Όλα τα -περισσότερα από 500- δοκίμια της Virginia Woolf συγκεντρώθηκαν στο έργο: "Collected Essays" (α' έκδοση: 1967, σε επιμέλεια Leonard Woolf). Ο μεταφραστής και κριτικός λογοτεχνίας Άρης Μπερλής σημειώνει: "Η Βιρτζίνια Γουλφ βρίσκεται μέσα στη μεγάλη παράδοση της δυτικής λογοτεχνίας και συναριθμείται με τον Προυστ και τον Τζόυς στην τριάδα των μεγάλων καινοτόμων πεζογράφων που άνοιξαν νέους δρόμους στο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα τις τρεις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Από τους κύριους και πιο μαχητικούς πρωταγωνιστές του "μοντερνισμού" (της σημαντικότερης μεταστροφής που έγινε, μετά το ρομαντισμό, στο ύφος και την ευαισθησία), είχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος πως η επανάσταση στο ύφος ήταν αναγκαία συνέπεια μιας αλλαγής στάσης και προοπτικής. Ωστόσο, δεν της διέφευγε πως τελικά "ο ιστορικός της λογοτεχνίας θ' αποφασίσει· αυτός θα πει αν αρχίζουμε τώρα, αν τελειώνουμε, ή αν βρισκόμαστε στο μέσον μιας μεγάλης περιόδου της πεζογραφίας". [...] Η Γουλφ άνοιξε και πορεύτηκε το δρόμο της, αδιάφορη για τα δικαιώματα του θεσμοθετημένου γούστου, παίζοντας τα επικίνδυνα παιχνίδια της, ακολουθώντας με πείσμα και άκρα συνέπεια το όραμά της. Το ιερό πάθος της για τη μορφή και την τεχνική - ένα πάθος που εκδηλώθηκε με συνεχείς (και ολέθριους για την ψυχική της υγεία) πειραματισμούς, από μυθιστόρημα σε μυθιστόρημα - δεν ήταν συγκάλυψη ανεπαρκειών του συγγραφικού της τάλαντου, ούτε εμμονή και ιδεοληπτική επιδίωξη του "καινοφανούς". Το κυνήγι της μορφής ήταν κυνήγι της πραγματικότητας - μιας νέας πραγματικότητας που οι παλαιοί τύποι του μυθιστορήματος δεν μπορούσαν να παραστήσουν και να παραδώσουν. Το μυθιστόρημα για τη Γουλφ δεν είναι κριτική της ζωής, ούτε διασκευή και συμμάζεμα των δεδομένων της, αλλά αναπαραγωγή της πολλαπλότητας της εμπειρίας. Η ζωή είναι πρωτεϊκή και ρευστή, πολυσύνθετη και αλλοιότροπη. Δουλειά του μυθιστοριογράφου είναι να δώσει, να αναπαραγάγει τις μυριάδες παραλλαγές και φωτοσκιάσεις, τις αναρίθμητες αποχρώσεις της εμπειρίας, στη μόνη έγκυρη πραγματικότητά τους: στη συνειδησιακή ροή τους." (απόσπασμα από το δοκίμιο: "Η Βιρτζίνια Γουλφ και το μυθιστόρημα", από το επίμετρο του βιβλίου "Στο φάρο" των εκδόσεων Ύψιλον).

Ο Άλντους Χάξλεϋ γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου 1894 στο Γκόνταλμινγκ του Σάρεϋ στην Αγγλία. Ανήκε σε οικογένεια επιστημόνων και μεγάλων ταλέντων. Σπούδασε στο Ήτον και το Μπάλιολ. Πριν αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο συγγραφικό έργο, εργάστηκε ως δημοσιογράφος και κριτικός δραματικών έργων. Ο πατέρας του ήταν διευθυντής και εκδότης της Κόρχιλ-Μάγκαζιν. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '20 στην Ιταλία· οι εμπειρίες του από τη διαμονή του εκεί περιλαμβάνονται στο "Κατά μήκος του δρόμου" ("Along the road"). To 1937 o Χάξλεϋ έφυγε από την Ευρώπη για να ζήσει στην Καλιφόρνια. Από τότε, η εξερεύνηση του ψυχικού του κόσμου μέσω του μυστικισμού και των παραισθησιογόνων αποτέλεσε το κυρίαρχο στοιχείο στο έργο του. Παρουσιάστηκε στα γράμματα με δύο ποιητικές συλλογές αλλά αργότερα στράφηκε στο μυθιστόρημα και στο δοκίμιο. Στα μυθιστορήματά του ανήκουν: "Κίτρινο του χρωμίου" (1921), "Γκροτέσκ" (1923), "Στο περιθώριο" (1923), "Αυτά τα γυμνά φύλλα" (1923 και 1925), "Ο μικρός Μεξικανός" (1925), "Κατά μήκος του δρόμου" (1925), "Δύο ή τρεις Χάριτες" (1926), "Στίξη και αντίστιξη" (1928),, "Νυχτερινή μουσική και ο κόσμος του φωτός" (1931), "Κείμενα και προσχήματα" (1932), "Θαυμαστός καινούριος κόσμος" (1921 και 1959) κ.ά. Στα δοκίμια του συμπεριλαμβάνονται τα : "Θέματα και ποικιλίες" (1950), "Συλλογή δοκιμίων" (1960), "Για την τέχνη και τους καλλιτέχνες" (1961), "Το νησί" (1962), "Λογοτεχνία και επιστήμη" (1963) κ.ά. Ο Χάξλεϋ έγραψε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα και ιστορικές μελέτες όπως: "Οι διάβολοι του Λονδίνου". Στις μελέτες του ανήκουν "Οι πύλες της αίσθησης" και "Ουρανός και Άδης". Τα επόμενα έργα του έχουν χαρακτηριστεί σαν έργα ηθικού και φιλοσοφικού χαρακτήρα: "Σκοποί και μέσα", "Έπειτα από πολλά καλοκαίρια" (1939), "Η γκρίζα Εξοχότης" (1941), "Η αιώνια φιλοσοφία" (1946). Ο Χάξλεϋ στη ζωή του επισκέφτηκε πολλές χώρες. Ταξίδεψε στην Ινδία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Αμερική. Παρέμεινε γαλήνιος μακριά από συγκρούσεις και αντιθέσεις. Πέθανε στην Καλιφόρνια στις 22 Νοεμβρίου του 1963.