Ελληνικότητα και “διανόηση”

Ο ομότιμος καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης γεννήθηκε το 1947 στο Νυδρί Λευκάδας. Χρημάτισε Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου. Μέλος διεθνών επιστημονικών ενώσεων και επιστημονικών περιοδικών, έχει διδάξει σε πλήθος ξένων πανεπιστημίων και επί σειρά ετών στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Διετέλεσε Τιτουλάριος της έδρας Franqui στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, Διευθυντής Ερευνών (Directeur de Recherche) στο γαλλικό CNRS, Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Μάστερ Πολιτικής Επιστήμης με έδρα το I.E.P. του Παρισιού, ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικής Επιστήμης (EPSNET), μέλος της Ανωτάτης Διοίκησης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας, καθηγητής και μέλος της διοίκησης του Μάστερ Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Σιένας, επίτιμος διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Οραντέα, επίτιμο μέλος του ΔΙ.Κ.Α.Μ. του Α.Π.Θ., αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και της Διεθνούς Ακαδημίας Πολιτισμού της Λισαβόνας. Κυριότερα έργα του συγγραφέα: La théorie des révolutions chez Aristote, LGDJ, Παρίσι, 1975/1978 (ελλ. μτφ. Η θεωρία των επαναστάσεων στον Αριστοτέλη, Λιβάνης, 1982). Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα (Επιμέλεια), ΕΕΠΕ, Εξάντας, Αθήνα,1977.Η ελληνική λαϊκή ιδεολογία. Κοινωνικο-πολιτική μελέτη του Δημοτικού Τραγουδιού, Λιβάνης, Αθήνα, 1979. Κοινωνική δυναμική και πολιτική αυτονομία. Τα ελληνικά κοινά της τουρκοκρατίας, Λιβάνης, Αθήνα, 1982. Πολιτικό σύστημα και πολιτική, Πολύτυπο, Αθήνα, 1985. Histoire de la Grèce, Hatier, Παρίσι, 1992. Μετά τον κομμουνισμό, (Επιμέλεια, ελλην. μτφ), Παπαζήσης, Αθήνα,1997. «Le citoyen dans la cité», in B. Badie, P. Perineau, Le citoyen, Presses des sciences po, Paris, 2000. «Religion et politique dans le monde Hellène. Le paradigme Grec et les églises Occidentales et Slaves», Revue de science politique Pôle Sud 17/2002. Το Ιερατείο, EPICOM, Αθήνα, 2000. Νεοτερικότητα και πρόοδος, Κάκτος, Αθήνα, 2001.Το αυταρχικό φαινόμενο, Παπαζήσης, Αθήνα 2003. Πολίτης και πόλις. Έννοια και τυπολογία της πολιτειότητας, Παπαζήσης, Αθήνα, 2003. La Grèce du politique, Montpellier, 2003. «De la démocratie. Questions de concepts et de méthode», Revista Estudos do Século XX, ‟Democraciaˮ». 17/2017, ‟Political Culture in Greece’’, in Takashi Inogushi, Jean Blondel (ed.), Globalization and Political Culture of Democracy, Τόκιο, 2003. Έθνος και ‟εκσυγχρονιστικήˮ νεοτερικότητα, Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα, 2006. ‟Political Science in Greeceˮ, in H.-D. Klingemenn (ed.), The State of the Political Science in Western Europe, Barbara Budrich Publishers, Opladen, Η δημοκρατία ως ελευθερία. Δημοκρατία και αντιπροσώπευση, Πατάκης, Αθήνα, 2007. Ελληνικότητα και διανόηση (από κοινού με Μίκη Θεοδωράκη), Ιανός, Θεσσαλονίκη, 2007. Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή, Παρουσία/Αρμός, Αθήνα, 2008. 12/2008. Οι νέοι, η ελευθερία και το κράτος, Ιανός, Αθήνα, 2009. «La crise de la paix et les racines de la guerre. Le déficit interprétatif de la modernité», Estudos do seculo XX, (Les crises du XXème siècle), 10/2010 Universidade de Coimbra, Οικονομικά συστήματα και ελευθερία, Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2010. «Médias et système politique. L'enjeu politique du pluralisme culturel», Eurolimes, 12/2011. Περί έθνους και ελληνικής συνέχειας, Ιανός, Αθήνα, 2011. De lʼ Europe politique; LʼHarmattan, Paris 2011. L’Europe et le Monde, LʼHarmattan, Paris 2011. ‟Citizenship and political action. The case of Political Europe’’, Ariane Landuyt (ed.), European Integration Process between History and New Challenges, II Mulino, Bologna, 2011. Κομματοκρατία και δυναστικό κράτος, Πατάκης, Αθήνα, 2012. ‟Il fenomeno autoritario in Europaˮ and ‟La dittatura militare in Grecia (1967-1974). Questioni di approccio del fenomeno autoritarioˮ, in Giuliana Laschi (dir), Memoria d’Europa, Ed. Franco Angeli, Milano, 2012. Οι Ολιγάρχες, Πατάκης, Αθήνα, 2014, «From the Nation of the State to the Nation of Society. The Political Challenge of the Emergence of a Cultural Polysemy of Collective Identities», στο Dana PANTEA, Ioan HORGA, Mircea BRIE (Επιμ.), The Image of the Other in the European Intercultural Dialogue, LAP Lambert Academic Publishing, Saarbrucken, Germany, 2017).‟Aristotle and the Democracyˮ, Demetra Sfendoni-Mentzou (Ed), Aristotle.Contemporary Perspectives on his Thought, De Gruyter 2018, Η Συριζαία Αριστερά ως ‟Νέα Δεξιάˮ, Πατάκης, Αθήνα, 2016. Γνώση και Μέθοδος, Παρουσία/Αρμός, 2017. Ελληνισμός και ελλαδικό κράτος, Δύο αιώνες αντιμαχίας, 1821-2021, Ποιότητα, Αθήνα 2021. Το ελληνικό κοσμοσύστημα τόμοι. Α, Β, Γ. Δ, Ε, ΣΤ, I. Σιδέρης, Αθήνα, 2006-2021.

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στην Χίο. Από την παιδική του ηλικία είχε πάθος με την μουσική και έγραψε τις πρώτες του συνθέσεις όταν ήταν δεκατριών ετών. Κατά την διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας από τα γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα, συνελήφθη για πρώτη φορά στην Τρίπολη το 1942 από τους Ιταλούς κατακτητές. Τα επόμενα χρόνια συνελήφθη και βασανίστηκε ξανά. Μόλις αφέθηκε ελεύθερος, βγήκε στην παρανομία στην Αθήνα και οργανώθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ). Δουλεύοντας για την Αντίσταση συγχρόνως παρακολουθούσε μαθήματα στο Ωδείο Αθηνών κοντά στον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Μετά την Απελευθέρωση ο Θεοδωράκης έλαβε μέρος στον Εμφύλιο πόλεμο του 1945-1949. Συνελήφθη πολλές φορές. Στις 26 Μαρτίου 1946 κατά την διάρκεια μιας διαδήλωσης χτυπήθηκε τόσο άγρια από την αστυνομία που θεωρήθηκε νεκρός και μεταφέρθηκε στο νεκροτομείο. Εξορίσθηκε για πρώτη φορά το 1947 στην Ικαρία και το 1948 μεταφέρθηκε στην Μακρόνησο, μια κόλαση που οι άνθρωποι του 20ου αιώνα εγκαθίδρυσαν πάνω στη γη για να εξοντώνουν όσους είχαν διαφορετικές αντιλήψεις. Μετά από φριχτά βασανιστήρια ο Θεοδωράκης είναι ένας από τους λίγους που κατάφεραν να επιζήσουν από αυτήν την κόλαση όμως θα συνεχίσει να υποφέρει δέκα χρόνια αργότερα από τον "πυρετό της Μακρονήσου". Το 1950, μετά από εξετάσεις στο Ωδείο παίρνει το δίπλωμα της αρμονίας, αντίστιξης και φούγκας. Στις 5 Μαΐου παρουσιάζεται το έργο του "Ασή-Γωνιά". Το 1953, ο Μίκης παντρεύεται την Μυρτώ Αλτίνογλου και την επόμενη χρονιά παίρνει υποτροφία για σπουδές στο Παρίσι. Ο Μίκης γράφεται στο Ωδείο του Παρισιού με καθηγητές τον Ευγένιο Μπιγκό και τον Ολιβιέ Μεσσιάν. Το 1957 το έργο του "Σουίτα Νο 1 για πιάνο και ορχήστρα" παίρνει χρυσό βραβείο στο φεστιβάλ της Μόσχας. Η "Αντιγόνη" (χορογραφία Τζον Κράνκο στο Κόβεν Γκάρντεν), "Les amants de Teruel" (Μπαλέτο της Λουντμίλα Τσερίνα) και το "Le feu aux poudres" γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία στο Παρίσι και το Λονδίνο. Όταν ο Θεοδωράκης πέτυχε την διεθνή αναγνώριση ως νέος κλασσικός συνθέτης, ανακάλυψε την ελληνική λαϊκή μουσική. Συνθέτει τους "Λιποτάκτες" σε στίχους του αδελφού του Γιάννη και τον "Επιτάφιο" σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, έργο με το οποίο θα ξεκινήσει η αναγέννηση της Ελληνικής μουσικής και θα οδηγήσει την πατρίδα του σε μια πολιτιστική επανάσταση τα αποτελέσματα της οποίας υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Η Δεξιά στην Ελλάδα τον θεωρεί έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της. Όταν δολοφονείται ο γιατρός Γρηγόρης Λαμπράκης ("Ζ") ο Θεοδωράκης αναλαμβάνει επικεφαλής της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη που θα αποκτήσει 50.000 μέλη και θα γίνει η πιο μεγάλη πολιτική οργάνωση στην Ελλάδα. Ο Θεοδωράκης εκλέγεται στο Κοινοβούλιο και μαζί με τους "Λαμπράκηδες" ιδρύει πάνω από διακόσια πολιτιστικά κέντρα στην χώρα του. Συνθέτει ακατάπαυστα χρησιμοποιώντας τα ωραιότερα κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας του 19ου και 20ου αιώνα. Το πραξικόπημα του Παπαδόπουλου και της παρέας του (21 Απριλίου 1967) υποχρεώνει τον Θεοδωράκη να βγει και πάλι στην παρανομία απ' όπου δυο μέρες μετά το πραξικόπημα θα απευθύνει την πρώτη έκκληση για αντίσταση. Συνελήφθη στις 21 Αυγούστου του 1967 και τέθηκε σε κατ' οίκο περιορισμό με την οικογένειά του στο Βραχάτι και αργότερα στη Ζάτουνα ορεινό χωριό της Αρκαδίας (απ' όπου και ο κύκλος συνθέσεων "Αρκαδίες" Ι-ΧI). Στην συνέχεια μεταφέρεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ωρωπού και τελικά εξορίζεται από την Ελλάδα, μετά από πολλά διαβήματα αλληλεγγύης με πρωτοβουλία των Ντιμίτρι Σοστάκοβιτς, Λεονάρντ Μπερστάιν, Άρθουρ Μίλερ, ακόμα και του Χάρη Μπελαφόντα, και πολλών άλλων προσωπικοτήτων από πολλές χώρες. Στις 13 Απριλίου 1970, ο Θεοδωράκης φθάνει στο Παρίσι. Επικεφαλής του "Πατριωτικού Μετώπου" συνεχίζει τον αγώνα του. Γνωρίζεται με τον Νερούντα. Περιοδείες σ' ολόκληρο τον κόσμο και χιλιάδες συναυλίες αφιερωμένες στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον καθιστούν ζωντανό σύμβολο της αντίστασης ενάντια στην δικτατορία. Θριαμβευτική επιστροφή στην Ελλάδα, στις 24 Ιουλίου 1974. Ο Θεοδωράκης γίνεται εκ νέου στόχος επιθέσεων, αυτή τη φορά από την Αριστερά, γιατί υπερασπίζεται τον Καραμανλή, στην προσπάθειά του για ένα ήπιο πέρασμα προς την δημοκρατία και από φόβο νέου πραξικοπήματος που θα συνέθλιβε το ευαίσθητο λουλούδι της δημοκρατίας.Το 1980, αυτοεξορίζεται στο Παρίσι, καταπιάνεται με το συμφωνικό του έργο της εποχής του 50. Ολοκληρώνει τη σύνθεση του "Canto General" που μαζί με τον "Ζορμπά" και το "Άξιον Εστί" τον κάνουν παγκοσμίως γνωστό συνθέτη. Το 1981, ο Θεοδωράκης εκλέγεται και πάλι στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Το 1986 παραιτείται από την έδρα του για να αφοσιωθεί στο μουσικό του έργο. Το 1987, η πρώτη του όπερα "Κώστας Καρυωτάκης" παρουσιάζεται στην Αθήνα και το 1988 το μπαλέτο του "Ζορμπάς" παρουσιάζει θριαμβευτική επιτυχία στην Αρένα της Βερόνας όπου θα ξαναπαρουσιασθεί το 1990. Παρουσιάζεται επίσης στην Βαρσοβία και τo Λοτζ της Πολωνίας. Το 1989 ο Θεοδωράκης κάνει έκκληση συνασπισμού ανάμεσα στη "Νέα Δημοκρατία" και την Αριστερά για την κάθαρση από τα σκάνδαλα της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ. Μετά τις εκλογές του Απριλίου του 1990, ο Μίκης γίνεται υπουργός επικρατείας της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Εργάζεται ιδιαίτερα για το ζήτημα των ναρκωτικών, της παιδείας, του πολιτισμού και για την συμφιλίωση ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους. Εγκαταλείπει την κυβέρνηση τον Απρίλιο του 1992 και αναλαμβάνει για δύο χρόνια την γενική διεύθυνση των Μουσικών Συνόλων της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (ΕΡΤ). Στις 5 Οκτωβρίου του 1990 παρουσιάζεται στο Μπιλμπάο η όπερά του "Μήδεια". Το 1992 γράφει μετά από παραγγελία του Σάμαρανκ το "Canto Olympico" για τους Ολυμπιακούς αγώνες της Βαρκελώνης. Η όπερά του "Ηλέκτρα" του Ευριπίδη, παρουσιάζει θριαμβευτική επιτυχία στο Λουξεμβούργο, Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 1995, από το θέατρο Γιέλκι, του Πόζναν (Πολωνία). Ο Θεοδωράκης ολοκληρώνει τη σύνθεση της τέταρτης όπεράς του "Αντιγόνη" το 1996 καθώς και του πρώτου του Κονσέρτου για βιολοντσέλο και ορχήστρα.