Ο Νικόλαος Ανδρουλάκης είναι Ομότιμος Καθηγητής Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έλαβε πτυχίο με άριστα και πρώτο χρηματικό Βραβείο από τη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε ως υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών επί 3½ έτη στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου έγινε Διδάκτωρ του Δικαίου. Από το έτος 1964 ήταν υπότροφος του Γερμανικού Ιδρύματος Alexander von Humboldt-Stiftung. Στις αρχές του έτους 1966, εισηγουμένου του Καθηγητή Νικολάου Χωραφά, ανεκηρύχθη Υφηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στις αρχές του έτους 1967, μετά την ανακήρυξή του ως Υφηγητού στην Αθήνα, εκλήθη να διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Ζάαρ (Saarbrücken) με την ιδιότητα του «επιστημονικού συμβούλου» (wissenschaftlicher Rat). Δίδαξε κατά τα έτη 1967-1969 με πλήρες πρόγραμμα Ειδικό Ποινικό Δίκαιο, Ποινική Δικονομία, Οργανισμό των Δικαστηρίων και διεξήγαγε τη «μεγάλη άσκηση στο ποινικό δίκαιο». Παράλληλα συνέχισε το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο και δημοσίευσε σειρά βιβλίων και μελετών στην ελληνική και τη γερμανική γλώσσα.
Το 1969 προκηρύχθηκε προς πλήρωση η πρώτη έδρα Ποινικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία εξελέγη έκτακτος Καθηγητής και αργότερα (1973) τακτικός καθηγητής. Δίδαξε εναλλάξ Ποινικό Δίκαιο και Ποινική Δικονομία επί 31 έτη μέχρι το έτος 2000. Διετέλεσε Κοσμήτωρ της Νομικής Σχολής και μέλος της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης, διετέλεσε διευθυντής του Τομέα Ποινικών Επιστημών επί 16 έτη.
Από το 1972 μέχρι το 2015 ήταν εκλεγμένος Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου. Ίδρυσε μαζί με τον Καθηγητή Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη την επιστημονική σειρά δημοσιεύσεων «Ποινικά». Ανάμεσα στα έτη 1975 και 1980 αντιπροσώπευε την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα προβλήματα του εγκλήματος (CEPC) του Συμβουλίου της Ευρώπης. Διορίστηκε το έτος 2005 Πρόεδρος της επιτροπής για τη σύνταξη του νέου Ελληνικού Ποινικού Κώδικα. Άσκησε από το έτος 1958 ποινική δικηγορία, ιδίως σε ποινικά εφετεία, ορκωτά δικαστήρια και στον Άρειο Πάγο. Το 2012 εξελέγη Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Από τα έργα του αναφέρονται ενδεικτικά τα παρακάτω: Studien zur Problematik der unechten Unterlassungsdelikte, 1963 (εκδ. οίκος C. H. Beck, Μόναχο-Βερολίνο) – Zur Frage der Zuhälterei, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft (ZStW) τ. 78 (1966), σ. 432-489 – Περί συρροής εγκλημάτων τεύχ. Α΄ 1966, τεύχ. Β΄ 1968 – Objekt und Grenzen der Zueignüng im Strafrecht, Juristische Schulung 1968, σελ. 409 επ. – Κλοπή χρήσεως μεταφορικού μέσου (άρθρο 374Α ΠΚ), 1969 – Die Sammelbeleidigung, 1970 (εκδ. οίκος Luchterhand, Neuwied-Βερολίνο) – Ποινικόν Δίκαιον, Ειδικόν Μέρος Α΄, 1974 – Επανάστασις, Πραξικόπημα και Ποινικόν Δίκαιον, Νομικό Βήμα 23 (1975), σελ. 833 επ. – Αυθεντία και περιύβριση, «Ποινικά» αριθ. 1, 1978 – Η αλήθεια στον ανακριτή. Ένα παράδειγμα ποινικής ερμηνευτικής, «Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Τσάτσο», 1980, σελ. 615-651 – Η παράλειψη ως μορφή αξιόποινης συμπεριφοράς, 1983, «Ποινικά» αριθ. 6 – Το «κράτος των δικαστών». Ένα ανύπαρκτο σκιάχτρο;, Νομικό Βήμα 33 (1985), σελ 1505 επ. – Αιτιολογία και αναιρετικός έλεγχος ως συστατικά της ποινικής απόδειξης, 1998 – Über den Primat der Strafe, ZStW 108, 1996, σελ. 300-332 (και ελληνική μετάφραση: Το πρωτείο της ποινής, «Υπεράσπιση» 1998 σελ. 1171 επ.) – Στάθμιση και αριθμητική της ανθρώπινης ζωής, Τιμητικός Τόμος για τον Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη, 1999, σελ. 259 επ. – Ποινικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, οριστική μορφή, τ. Α΄ (β΄ έκδ. 2006), τ. Β΄ 2007, τ. Γ΄ 2009 – Abschied vom Rechtsgut – Einzug der Moralität? Festschrift f. Winfried Hassemer, 2010, σελ. 273 επ. – Das Wesen des Strafrechtlichen Beweises und seine Bestandteile, Festschrift f. Claus Roxin 2011, σελ. 1369 επ. – Η επικίνδυνη διάχυση ενός ελληνικού «νομικού ρεαλισμού», Ποινικά Χρονικά ΞΒ΄ 2012, σελ. 721 επ. – Θεμελιώδεις έννοιες της ποινικής δίκης, 4η έκδ. 2012 – Η ζήτηση και η «εύρεση» της αλήθειας στην ποινική δίκη, 2017.
(Πηγή: "Σάκκουλας Π. Ν.", 2025)
