Περιγραφή
Καλόν ήτο να μη υπήρχε μετανάστευσις.
Δεν είναι η θέσις εδώ για μερικά πράγματα.
Μια φορά όμως που δεν γίνεται τίποτε άλλο παρά φυγή των Ελλήνων προς τα εδώ (στην Αμερική) καλόν είναι να γνωρίζη ο κόσμος αυτός μερικά πράγματα.
Και πρώτον τι είναι Αμερική.
Αμερική λοιπόν αγαπητοί φίλοι είναι μία μεγάλη απέραντη χώρα. Αρχή έχει και τέλος δεν έχει. Και ό,τι θα ιδούν εδώ τα ματάκια σας, άμα με το καλό έρθετε, δεν το ‘χετε ξαναϊδή – ούτε στον ύπνο σας φουκαράδες μου.
Και θα τρομάξετε! Θα ντά χάσετε! Και θα σας έλθουν κάποια πικρά δάκρυα στα ματάκια σας! Και θα θυμηθήτε τα ώμορφα χωριά σας με την πειό ώμορφη ζωή τους μα θα είναι αργά πειά.
Η Αμερική, από το βιβλίο του μετανάστου, 1916
Η συγγραφέας Βασιλεία Κούρτη-Καζούλλη φωτίζει πτυχές του κοινωνικού, ιστορικού και πολιτισμικού πλαισίου της μετανάστευσης των Ελλήνων στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1920 μέσα από την κατάθεση και κριτική μελέτη ενός πρωτότυπου χειρογράφου: η συνάντησή της στη διασπορά με τον Νικόλα Αβδελλά, Ροδίτη μετανάστη, αποτέλεσε το έναυσμα για την αφήγηση και αναπλαισίωση της πολυτάραχης ζωής μιας πολυσχιδούς ενδιαφέρουσας προσωπικότητας. Στις περιπέτειες του αφηγητή -που εγκατέλειψε τη Ρόδο των παιδικών του χρόνων αναζητώντας, όπως τόσοι Έλληνες, μια καλύτερη τύχη- ανταμώνουν σκληρές αλλά και αισιόδοξες σκηνές μιας πορείας από τη φτώχεια, την παραβατικότητα και τις αντίξοες εργασιακές συνθήκες στα εργοστάσια της εποχής στην ευημερία, την κοινωνική προσφορά και την προσωπική ολοκλήρωση.
Το γέλιο και το δάκρυ συνυπάρχουν μόνο που εδώ η φωτεινή πλευρά της ζωής αναδύεται κυρίαρχη μέσα από το προσωπικό στίγμα του Νικόλα Αβδελλά που αναπλάθει τη διαδρομή του με σκωπτικό και χιουμοριστικό τρόπο συνδυάζοντας μάλιστα το ροδίτικο γλωσσικό ιδίωμα με την ιδιαίτερη γλώσσα επικοινωνίας των Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ. Στο χειρόγραφό του ξεδιπλώνονται οι ελπίδες, τα όνειρα και οι ματαιώσεις μιας ολόκληρης γενιάς Ροδιτών μεταναστών. Συνιστά έτσι καθρέπτη της εποχής του, αλλά και βάση επιστημονικής διερεύνησης του φαινομένου της μετανάστευσης στις διαφορετικές του εκφάνσεις.
Η συγγραφέας, με άξονα τους διαφορετικούς σταθμούς της ιστορίας του αφηγητή, προχωρά -με τη βοήθεια και της βιβλιογραφίας- στην κριτική μελέτη των πολιτισμικών και κοινωνικών συνθηκών που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της μετανάστευσης των Ελλήνων στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’20 εστιάζοντας στη ενεργή συμμετοχή τους στο ιστορικό γίγνεσθαι και στην πολύπλευρη προσφορά τους.
