Φάουστ

O Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε γεννήθηκε στη Φραγκφούρτη στις 28 Αυγούστου 1749. Το 1765 πηγαίνει για να σπουδάσει νομικά στη Λειψία, αλλά δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και συναναστρέφεται καλλιτέχνες. Έπειτα από τρία χρόνια, αιμοπτύσεις τον αναγκάζουν να επιστρέψει στην πατρίδα του. Τα έτη 1770-71 πηγαίνει στο Στρασβούργο, για να ολοκληρώσει τις νομικές του σπουδές. Εκεί αρχίζει να γράφει, κυρίως λυρικά ποιήματα, και πρωτογνωρίζει τον έρωτα, που έμελλε να παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στη ζωή του. Το 1773 δημοσιεύει το πρώτο του δράμα: "Γκαιτς φον Μπερλίχινγκεν". Το 1775 είναι έτος ταξιδιών. Επισκέπτεται την Ελβετία και τη Βαϊμάρη, προσκεκλημένος του Δούκα Καρόλου Αυγούστου όπου και διορίζεται σύμβουλος του ηγεμόνα και υπουργός των Οικονομικών. Κατά τη διετία 1786-87 ταξιδεύει στην Ιταλία. Τις εντυπώσεις του τις περιγράφει στο βιβλίο "Ταξίδι στην Ιταλία". Δουλεύει όμως και το πρώτο μέρος του "Φάουστ". Επιστρέφει στη Βαϊμάρη στις 18 Ιουνίου 1788. Απαλλάσεται από τα κυβερνητικά του καθήκοντα και κρατά την ευθύνη μόνο για τα επιστημονικά ιδρύματα και το Θέατρο της Αυλής. Γνωρίζεται με την εικοσιτριάχρονη Κριστιάνε Βούλπιους και την παίρνει στο σπίτι του. Αργότερα, το 1806, θα την παντρευτεί. Το 1789 γεννιέται ο γιος του Αύγουστος, ο μόνος που επέζησε από τους γιους που του χάρισε η Κριστιάνε. Στο μεταξύ κάνει γνωριμίες, μελετά, γράφει, μεταξύ άλλων και το αριστούργημα "Τα χρόνια της μαθητείας του Βίλχελμ Μάιστερ". Το 1809 εκδίδει ένα από τα πιο ονομαστά μυθιστορήματά του, τις "Εκλεκτικές συγγένειες". Το 1816 πεθαίνει η γυναίκα του και το 1830 ο γιος του Αύγουστος, που βρίσκεται στη Ρώμη. Ο Γκαίτε ζει πλέον πασίγνωστος και αναγνωρισμένος στη Βαϊμάρη μέχρι το θάνατό του, στις 22 Μαρτίου 1832.

Ο Αλέξανδρος Σεργκέγεβιτς Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα, στις 26 Μαΐου 1799 και πέθανε στην Πετρούπολη, στις 29 Ιανουαρίου 1837. Το έργο του αποτελείται από λυρικά και επικά ποιήματα, μυθιστορήματα (πεζά και σε στίχους), διηγήματα, ιστορικές πραγματείες και κριτικές. Ο Πούσκιν θεωρείται όχι μόνον ο μεγαλύτερος συγγραφέας της χώρας του, αλλά και κάτι περισσότερο: η προσωποποίηση του ρωσικού πνεύματος. Από την πλευρά τού πατέρα του, κατάγεται από μία από τις παλαιότερες οικογένειες της ρωσικής αριστοκρατίας, ενώ από την πλευρά της μητέρας του ήταν απ' ευθείας απόγονος ενός αβησσυνού πρίγκηπα. Παιδί ακόμη έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τα μεγαλύτερα πνεύματα της εποχής, όπως τον ιστορικό Καραζμίν. Το 1811 σε ηλικία 12 ετών μπαίνει στο αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρκογε Σέλο, όπου έλαβε ανώτερη μόρφωση. Τα ποιήματά του της εποχής του λυκείου είναι ποικίλα: δημοφιλή ρομάντζα, πατριωτικοί στίχοι, τοπία του Όσιαν, στιχάκια έντονα επηρεασμένα από τον Παρνύ και τον Ντερζάβιν, επιστολές κ.λπ. Το 1817 αποπειράται ένα μεγάλο ποίημα πατριωτικού χαρακτήρα, το "Ρουσλάν και Λιουντιμίλα" ένα σύνθετο έργο, κάπως ψυχρό μα έξοχο και με άριστη δομή, το οποίο καθιερώνει την προκαθεδρία του στη ρώσικη λογοτεχνία. Βαθιά επηρεασμένος από τον άνεμο του φιλελευθερισμού που σάρωνε την Ευρώπη, ο Πούσκιν ασχολείται συστηματικά με πολιτικά θέματα στα λυρικά του ποιήματα. Το 1820 εκτοπίζεται στη Βεσαρραβία και από τις εντυπώσεις του από τον Καύκασο γεννήθηκαν πολλά σημαντικά έργα: "Ο αιχμάλωτος του Καυκάσου", "Το συντριβάνι του Μπαχτσέ-Σαράι", "Οι αδελφοί ληστές" και πολλά άλλα λυρικά ποιήματα. Την περίοδο αυτή 1820-1821γράφει πολλά σκωπτικά ποιήματα και την "Γαβριηλιάδα". Το καλοκαίρι του 1823 πετυχαίνει τη μετάθεσή του στην Οδησσό όπου ξεκινά τους "Τσιγγάνους" και γράφει τα δύο πρώτα κεφάλαια του ποιήματος "Ευγένιος Ονιέγκιν" που οφείλει τη φόρμα του στην επιρροή του Μπάιρον. Το 1824 αρχίζει να γράφει τον "Μπορίς Γκοντούνωφ" και το 1826 η εξορία του τερματίζεται και ο Τσάρος Νικόλαος Α τον υποδέχεται θερμά στη Μόσχα, όπου μένει μόνο για δύο μήνες και ξαναγυρνά στο Μιχαηλόφσκογιε, όπου αρχίζει το πρώτο του πεζό "Ο Νέγρος του Μεγάλου Πέτρου". Το 1829 γράφει μέσα σε δεκαπέντε μέρες την "Πολτάβα", ένα αξιόλογο ποίημα που παρουσιάζει για πρώτη φορά την Ουκρανία στη ρώσικη λογοτεχνία. Μετά από ανεπιτυχείς προτάσεις γάμου ταξιδεύει στον Καύκασο απ' όπου επιστρέφει με μερικά ωραία ποιήματα και με το "Ταξίδι στο Ερζερούμ", ένα από τα καλύτερα πεζά του. Άλλα έργα του είναι: "Παραμύθια του τσάρου Σαλτάν" (1831), "Ντάμα Πίκα" (1834) κ.ά.

Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: "I Know not what tomorrow will bring". Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του. Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά. Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του. Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του, συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του "Φύλακα των κοπαδιών", ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της "Θαλασσινής ωδής" και του "Καταστήματος φιλικών", ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών Ρικάρντο Ρέις και, τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του "Βιβλίου της ανησυχίας". Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του "Μηνύματος", ο διηγηματογράφος του "Αναρχικού τραπεζίτη", ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου "Φάουστ", ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: "Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη".

Ο Στρατής Πασχάλης γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα και κατάγεται από τη Λέσβο. Ανήκει στη γενιά των ποιητών που άρχισαν να εμφανίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του '70. Πρώτο του βιβλίο η "Ανακτορία", το 1977, καθαρή ποίηση μέσα σε καιρούς έντονης πεζολογίας και πολιτικοποίησης. Έκτοτε δημοσίευσε άλλα οκτώ ποιητικά βιβλία, ανάμεσά τους τα πιο ώριμα: "Ανασκαφή" (1984), "Βυσσινιές στο σκοτάδι" (1991), "Άνθη του νερού" (1994), η μεγάλη ποιητική σύνθεση "Μιχαήλ" (1996), η "Κωμωδία" (1998), το "Κοιτάζοντας δάση" (2002) και η τελευταία του συλλογή "Εποχή παραδείσου" (2008, βραβείο ποίησης περιοδικού "Διαβάζω" 2009). Το 2002 κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική ως τότε έκδοση: "Στίχοι ενός άλλου: ποιήματα 1977-2002". Η έκφρασή του χαρακτηρίζεται από μουσικότητα, έντονη μεταφυσική ανησυχία, μυστικιστική υποβολή αλλά και από αμεσότητα και εμμονή στο γνήσιο και το συγκεκριμένο. Μετέφρασε πολλούς ξένους συγγραφείς και ποιητές, κυρίως Γάλλους, ενώ ασχολήθηκε συστηματικά με τη θεατρική μετάφραση (Shakespeare, Racine, Corneille, Rostand κ.ά.). Έχει ανθολογήσει Καραγάτση και Παπαδιαμάντη, και, επίσης, επιμελήθηκε τον τόμο της σειράς "Μια πόλη στη λογοτεχνία" των εκδόσεων "Μεταίχμιο", για την πατρίδα του Μυτιλήνη. Το 2006 εκδόθηκε το μοναδικό μυθιστόρημά του "Ο άνθρωπος του λεωφορείου". Έχει βραβευθεί με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή Μαρίας Ράλλη (1977) για τη συλλογή "Ανακτορία", με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1994) για τη συλλογή "Άνθη του νερού", δύο φορές με το βραβείο ποίησης του Διαβάζω και με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης (1998). (φωτογραφία: Κώστας Ορδόλης)