Φιλολογικά πρόσωπα και πράγματα

Ο Εμμανουήλ Κριαράς (1906-2014) γεννήθηκε στον Πειραιά, με καταγωγή από την Κρήτη. Τελείωσε το γυμνάσιο στα Χανιά το 1924. Σπούδασε φιλολογία (Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1924-29), βυζαντινή φιλολογία, νεοελληνική φιλολογία και συγκριτική γραμματολογία (Πανεπιστήμιο Μονάχου, 1930 και Πανεπιστήμιο Παρισιού, 1938-39 και 1945-48). Αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1938. Επιστημονικός συνεργάτης του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών (1930-39) και στη συνέχεια διευθυντής του (1939-50). Στη διάρκεια της Κατοχής έλαβε μέρος στην αντίσταση και κρατήθηκε στο Χαϊδάρι επί μήνες έως τον Σεπτέμβριο του 1944. Το 1950 διορίστηκε τακτικός καθηγητής μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, μεταξύ 1954-55. Απολύθηκε από τη θέση του από τη Χούντα (1968). Καλλιέργησε τη μεσαιωνική και τη νεοελληνική φιλολογία και γλώσσα και αγωνίστηκε για την επικράτηση της δημοτικής. Διετέλεσε: πρόεδρος εικοσαμελούς επιτροπής που μεταγλώττισε τους δικαστικούς κώδικες· πρόεδρος επιτροπής που πρότεινε το είδος μονοτονικού που εφαρμόζεται. Συνέθεσε το "Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100-1669" (14 τόμοι) και το "Λεξικό της δημοτικής". Δημοσίευσε μελέτες για τη μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα και φιλολογία. Ανάμεσα στα περισσότερα από 1.000 άρθρα και 60 βιβλία που εξέδωσε αυτοτελώς ο Εμμ. Κριαράς, ξεχωρίζουν οι μονογραφίες του για τον Ψυχάρη, το Σολωμό και τον Παλαμά, οι εκδόσεις παλαιότερων κειμένων της νεοελληνικής γραμματείας ("Πανώριας" του Χορτάτση, των θεατρικών του Πέτρου Κατσαΐτη, κ.ά), οι μελέτες του για το δημοτικισμό και η αλληλογραφία του. Τιμήθηκε με διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων το Herderpreis και το βραβείο της Association des Etudes Grecques για το Μεσαιωνικό Λεξικό του. Επίσης, του απενεμήθηκαν τέσσερα ελληνικά παράσημα (το τελευταίο: Ταξιάρχης τάγματος τιμής) και ανακηρύχθηκε ιππότης της Λεγεώνας της τιμής στη Γαλλία και Commendatore in merito στην Ιταλία. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς, στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, το βράδυ της 22ης Αυγούστου 2014, σε ηλικία 108 ετών.