Ανάμεσα σε ερωτιδείς και αγγέλους

Αρχαιολόγος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στο νησί της Λήμνου (1952), σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Συγκριτική Γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Wϋrzburg (Γερμανία). Δίδαξε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και στα Μεταπτυχιακά Τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς επίσης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Έκανε ανασκαφές στην Κρήτη, την Πελοπόννησο και σε διάφορα νησιά του Αιγαίου. Το 1985 διορίσθηκε αρχαιολόγος-ερευνητής στην Ακαδημία Αθηνών, με ειδικότητα κυρίως το μινωικό και το μυκηναϊκό πολιτισμό. Με την παιδική λογοτεχνία ασχολείται συστηματικά απο το 1987. Έχει γράψει μέχρι σήμερα περίπου εξήντα βιβλία. Το έργο του "Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας" τιμήθηκε το 1989 με το ευρωπαϊκό βραβείο Pier Paolo Vergerio. "Το άγαλμα που κρύωνε" και "Ο κλέφτης των καρπουζιών" πήραν το ετήσιο βραβείο του ελληνικού παραρτήματος της ΙΒΒΥ το 2000 και το 2003 αντίστοιχα. Το 2000 και το 2011 τα έργα του "Το άγαλμα που κρύωνε" και "Τα πολύτιμα σκουπίδια του κυρίου Νο" αντίστοιχα απέσπασαν το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου. Το 2006 τιμήθηκε με το βραβείο "Κώστα και Ελένης Ουράνη" της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2000, το 2007 και το 2010 πήρε το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για τα βιβλία "Το άγαλμα που κρύωνε", "Η κυρία Μίνα και η Άνοιξη" και "Η σκυλίσια ζωή του γάτου Τζον Αφεντούλη". Το 2012 το βιβλίο του "Ένα κορίτσι φτερουγίζει στον Κεραμεικό - Μια αντιπολεμική ιστορία στην Αθήνα των κλασικών χρόνων" απέσπασε το κρατικό βραβείο βιβλίου γνώσεων για παιδιά. Υπήρξε υποψήφιος για το βραβείο H. C. Andersen 2012.

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1927 στην Αρακατάκα, ένα παραλιακό χωριό της Κολομβίας, όπου μεγάλωσε κοντά στους παππούδες του από τη μεριά της μητέρας του. Το 1947 άρχισε στο Πανεπιστήμιο της Μπογκοτά τις σπουδές του στα νομικά και τις πολιτικές επιστήμες και τον ίδιο χρόνο η εφημερίδα Ελ Εσπεκταδόρ δημοσίευσε το πρώτο διήγημά του με τίτλο "Η τρίτη παραίτηση". Το 1948 μετακόμισε στην Καρταχένα των Δυτικών Ινδιών κι εκεί άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα "Ελ Ουνιβερσάλ". Στη συνέχεια συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά και εφημερίδες στην Αμερική και την Ευρώπη. Το πρώτο μυθιστόρημά του, "Τα νεκρά φύλλα", εκδόθηκε το 1955 και ακολούθησαν τα έργα "Κακιά ώρα", "Ο Συνταγματάρχης δεν έχει κανέναν να του γράψει" και "Η κηδεία της μεγάλης μάμα". Το 1967 κυκλοφόρησε το έργο "Εκατό χρόνια μοναξιά", μυθιστόρημα που αποκόμισε αμέσως τις θετικότερες κριτικές και κέρδισε το αναγνωστικό κοινό, καθιερώνοντας έτσι τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ως έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας. Στο τεράστιο έργο του, που το 1982 του χάρισε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, συμπεριλαμβάνονται και τα μυθιστορήματα: "Το φθινόπωρο του Πατριάρχη", "Χρονικόν ενός προαναγγελθέντος θανάτου", "Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας", "Δώδεκα διηγήματα περιπλανώμενα" και "Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων". Επίσης έγραψε άρθρα σε περιοδικά, βιβλία με διηγήματα και κινηματογραφικά σενάρια. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας. Πέθανε στις 17 Απριλίου 2014, σε ηλικία 87 ετών, στην Πόλη του Μεξικού όπου είχε εγκατασταθεί από το 1961.

O Τζων Aπντάικ (1932-2009) γεννήθηκε στο Σίλινγκτον της Πενσιλβανίας. Σπούδασε στο Χάρβαρντ και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ράσκιν της Oξφόρδης, στην Αγγλία. Από το 1955 ως το 1957 υπήρξε συνεργάτης της εφημερίδας "The New Yorker", όπου δημοσίευσε διηγήματα, ποιήματα και βιβλιοκριτικές. Μετά το 1957 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Μασαχουσέτη. Έγινε γνωστός ως ο συγγραφέας του καθημερινού αμερικανού της μεσαίας τάξης, με το μυθιστόρημά του "Rabbit, Run", το 1960, με ήρωα έναν 26χρονο πρώην παίκτη του μπάσκετ στο Λύκειο, τον Harry 'Rabbit' Angstrom, και τις προσπάθειές του να ξεφύγει από έναν συμβατικό γάμο και τη ρουτίνα μιας δουλειάς που δεν τον ενδιαφέρει. Ο ίδιος ήρωας εμφανίζεται και στα επόμενα βιβλία της τετραλογίας, "Rabbit Redux", 1971, "Rabbit is Rich", 1981, "Rabbit at Rest", 1990, καθώς και στο "Rabbit Remembered", 2001, από τα οποία το δεύτερο και το τρίτο τιμήθηκαν με το βραβείο Pulitzer. Ο Απντάικ εξέδωσε, συνολικά, περισσότερα από εξήντα βιβλία, μεταξύ των οποίων είκοσι οκτώ μυθιστορήματα -με τελευταίο τον "Τρομοκράτη"/"Terrorist", το 2006-, δεκατέσσερις συλλογές διηγημάτων, δέκα βιβλία με δοκίμια κριτικής και προσωπικά κείμενα και δέκα ποιητικές συλλογές. Τα μυθιστορήματά του τιμήθηκαν με τα βραβεία Πούλιτζερ, Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, Βραβείο Αμερικανικού Βιβλίου και Εθνικό Βραβείο Βιβλιοκριτικών, ενώ το μυθιστόρημά του "Οι μάγισσες του Ίστγουικ" (1984), μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Τζορτζ Μίλερ το 1987 -με πρωταγωνιστές τους Τζακ Νίκολσον, Σερ, Μισέλ Πφάιφερ και Σούζαν Σάραντον- και διασκευάστηκε σε μιούζικαλ για το θέατρο. Πέθανε στο Ντάνβερς της Μασαχουσέτης τον Ιανουάριο του 2009, σε ηλικία 76 ετών, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα.

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1883 στην Πράγα από γονείς Εβραίους: από έναν πατέρα αυταρχικό, που κατόρθωσε να γίνει εύπορος υφασματέμπορος, κι από μια μάνα τρυφερή που, αντίθετα με τον πατέρα του, είχε μεγαλώσει μέσα σ' έναν περίγυρο βαθιά μορφωμένων ανθρώπων. Ο Φραντς ήταν ο πρωτότοκος. Είχε τρεις αδελφές και δύο αδελφούς, οι οποίοι πέθαναν σε βρεφική ηλικία. Οι αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια και κυρίως οι σχέσεις με τον αυταρχικό και άξεστο πατέρα του, στοίχειωσαν τη ζωή του. Μετά το γυμνάσιο, υπακούοντας στη�� επιθυμία του πατέρα του, ο Κάφκα αφού παρακολούθησε ορισμένα πανεπιστημιακά μαθήματα γερμανικής φιλολογίας, σπούδασε τελικά νομικά. Στο πανεπιστήμιο γνωρίστηκε με διάφορους γερμανόφωνους εκκολαπτόμενους λογοτέχνες όπως ο Μαξ Μπροντ, που έγινε επιστήθιος φίλος του. Στη συνέχεια εργάστηκε επί δεκατέσσερα χρόνια, πρώτα σε μια ασφαλιστική εταιρεία και μετά στο Ινστιτούτο Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων της Βοημίας. Τις νύχτες του αφιέρωνε στο γράψιμο. Αυτό ήταν το μεγάλο του πάθος. Ήξερε ότι ο προορισμός του ήταν το γράψιμο, αλλά δεν κατάφερε -δεν τόλμησε- να το κάνει επάγγελμά του. Ελάχιστα κείμενά του δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε, όπως η περίφημη "Μεταμόρφωση" (1916), "Η αποικία των τιμωρημένων", το "Ένας αγροτικός γιατρός", καθώς και "Το γράμμα στον πατέρα" (1919). Το 1914 αρραβωνιάστηκε τη Φελίτσε Μπάουερ, την οποία είχε γνωρίσει στο σπίτι του Μπροντ και με την οποία αλληλογραφούσε επί δύο χρόνια, διέλυσε όμως τον αρραβώνα επειδή ένιωθε ανίκανος να αντιμετωπίσει το γάμο. Άλλη μια απόπειρά του να παντρευτεί τη Φελίτσε κατέληξε σε αποτυχία, αφού το 1917 έγινε γνωστό ότι πάσχει από φυματίωση και μπήκε σε σανατόριο -με τη συμπαράσταση της αδελφής του Ότλα. Το 1923, σε ένα ταξίδι του στη Βαλτική, γνώρισε τη χειραφετημένη εβραία νηπιαγωγό Dora Diamant και μετά από λίγο μετακόμισε στο σπίτι της στο Βερολίνο, προσπαθώντας να ξεφύγει από την επίδραση της οικογένειάς του και να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Πέθανε όμως φυματικός στις 3 Ιουνίου του 1924. Γενικά, η ζωή του υπήρξε απλή, χωρίς πολλές μετακινήσεις και μακρινά ταξίδια. Χωρίς "μεγάλες συναντήσεις". Λίγο πριν πεθάνει, παρακάλεσε τον Μπροντ να καταστρέψει τα έργα του, εντολή που αυτός ευτυχώς παράκουσε. Ο Μπροντ επιμελήθηκε τα τρία ημιτελή μυθιστορήματά του και τα εξέδωσε: "Η δίκη" (1925), "Ο Πύργος" (1926), "Αμερική" (1927). Μ' όλο που έχει διασωθεί ένα πολυσέλιδο ημερολόγιό του (3.000 σελ.), πολλά από τη ζωή του Κάφκα παραμένουν άγνωστα. Τούτο οφείλεται ιδιαίτερα ατα πολιτικά γεγονότα μεταξύ 1933 και 1945: Στο Βερολίνο, στο σπίτι της Dora Diamant, της πιστής φίλης του στα ύστερα χρόνια της ζωής του, κατασχέθηκε από τη Γκεστάπο μια δέσμη από χειρόγραφά του που θεωρούνται σήμερα χαμένα. Το 1935 απαγορεύτηκε η δημοσίευση των έργων του. Οι μάρτυρες της ζωής του, οι τρεις αδελφές του, φίλοι, συγγενείς, θανατώθηκαν από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα αρχεία καταστράφηκαν. Η βιβλιοθήκη και πολλά γράμματά του χάθηκαν. Το έργο του, αρχικά γνωστό σ' ένα μικρό μόνο λογοτεχνικό κύκλο της Γερμανίας, διαδόθηκε μετά το θάνατό του στη Γαλλία, χάρη στους H. Breton, A. Camus και J. P. Sartre, ύστερα στην Αγγλία και Αμερική και τελευταία στη Ρωσία. Οι πρώτες μεταφράσεις στα Τσεχικά δημοσιεύτηκαν το 1957 στην Πράγα.

Ο Bernard Malamud (1914-1986) γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς του ήταν Ρωσοεβραίοι εμιγκρέδες που διατηρούσαν ένα μικρό μπακάλικο στο Μπρούκλιν. Ο Bernard πηγαίνει σε διάφορα δημόσια σχολεία και το 1936 αποφοιτά από το City College της Νέας Υόρκης. Δουλεύει παράλληλα ως εκπαιδευόμενος δάσκαλος και το 1942, μην έχοντας στρατευθεί, ως προστάτης οικογενείας, παίρνει και το Μάστερ από το Columbia University. Τα επόμενα χρόνια εργάζεται ως δάσκαλος σε νυχτερινά σχολεία με ενήλικους μαθητές. Το 1945 παντρεύεται την ιταλικής καταγωγής Ann de Chiara, παρά τις αντιδράσεις και των δύο οικογενειών. Απόφοιτος του Cornell και η ίδια, θα τον συντροφεύει ως το θάνατό του, και θα είναι πάντα η πρώτη που θα διαβάζει (και θα δακτυλογραφεί...) τα χειρόγραφά του. Θα αποκτήσουν ένα γιο και μια κόρη. Το 1949, ο Malamud αρχίζει να διδάσκει έκθεση σε πρωτοετείς του Oregon State University, καθώς όμως δεν έχει διδακτορικό, δεν του επιτρέπεται να διδάξει λογοτεχνία. Αν και έχει αρχίσει να γράφει κάποια πρώτα διηγήματα και να τα δημοσιεύει σε περιοδικά ήδη από το 1943, είναι στα χρόνια του Όρεγκον που αποκτά τη συνήθεια να αφιερώνει τρεις ημέρες της εβδομάδας στο γράψιμο. Το 1961 αφήνει το Όρεγκον για να διδάξει δημιουργική γραφή στο Bennington College, στο Βερμόντ- μια θέση που θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Malamud ολοκληρώνει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1948- αυτό το έργο όμως θα μείνει ανέκδοτο, μια και ο ίδιος θα κάψει αργότερα τα χειρόγραφα. Το πρώτο του βιβλίο που τελικά θα εκδοθεί, ένα μυθιστόρημα με θέμα έναν αστέρα του μπέιζμπολ, κυκλοφορεί το 1952 με τίτλο "The Natural" και περνά μάλλον απαρατήρητο. Πολλά χρόνια αργότερα, ωστόσο, θα γυριστεί σε ταινία από τον Barry Levinson με πρωταγωνιστή τον Robert Redford (1984, ελληνικός τίτλος: "Ο Καλύτερος"). Στο δεύτερο μυθιστόρημά του, με τίτλο "The Assistant" (1957, στα ελληνικά: "Ο βοηθός", μτφ. Θάνος Ελισαίος, εκδ. ΑΣΕ), ο Malamud αντλεί από τα παιδικά του βιώματα για να περιγράψει έναν Εβραίο έμπορο του Μπρούκλιν. Το 1958 κυκλοφορεί και η πρώτη συλλογή διηγημάτων του, με τίτλο "The Magic Barrel" (στα ελληνικά: "Το μαγικό βαρέλι", μτφ. Μάνθος Κρίσπης, εκδ. Γράμματα) που θα κερδίσει το National Book Award. Ακολουθούν τα μυθιστορήματα "A New Life" (1961), εμπνευσμένο από τα χρόνια του στο Oregon State University, και "The Fixer" (1966), που του αποφέρει τόσο το National Book Award όσο και το βραβείο Pulitzer. Το βιβλίο έχει θέμα του τον αντισημιτισμό στα χρόνια της τσαρικής Ρωσίας και γυρίζεται επίσης σε ταινία (1968, ελληνικός τίτλος: "Ο άνθρωπος από το Κίεβο") από τον John Frankenheimer, με τους Alan Bates και Dirk Bogarde. Από τα υπόλοιπα βιβλία του ξεχωρίζουν η συλλογή διηγημάτων "Pictures of Fidelman" (1969), και τα μυθιστορήματα "The Tenants" (1971), "Dubin's Lives" (1979) και "God's Grace" (1982, στα ελληνικά: "Η τελευταία χάρη", μτφ. Γιάννης Κωστόπουλος, εκδ. Ψυχογιός). Με το μυθιστόρημά του "Ο μάστορας" (The Fixer [1966]) έλαβε για δεύτερη φορά το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου (National Book Award) στην ίδια κατηγορία καθώς και το Βραβείο Πούλιτζερ, το 1967. Το θεματικό πεδίο του Malamud είναι αρκετά ευρύ, η ηθική ευαισθησία του ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη και η σκωπτική του διάθεση καταφεύγει σχεδόν πάντοτε σε ευρηματικές λύσεις. Αν και ο ίδιος θεωρούσε ότι είχε κατά κύριο λόγο επηρεαστεί από τον Mark Twain και τον Nathaniel Hawthorne, η εβραϊκή και "γίντις" πτυχή του έργου του είναι πολύ έντονη. Οι ήρωες του, απλοί άνθρωποι τους οποίους περιγράφει με τρυφερότητα και συμπόνια, είναι εγκλωβισμένοι σε μια άχαρη ζωή και, όποιο κι αν είναι το σκηνικό της ιστορίας τους (ο κόσμος του μπέιζμπολ, το γκέτο του Μπρούκλιν, η τσαρική Ρωσία, η αμερικανική Δύση ή ένα κατεδαφιστέο κτίριο της Νέας Υόρκης), ονειρεύονται ένα νέο ξεκίνημα, προτάσσοντας όμως πάντα την ηθική και υπερβαίνοντας τελικά κάθε εγωισμό τους. Ο Bernard Malamud πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1986. Το έργο του θεωρείται μάλλον μικρό σε έκταση: του άρεσε να γράφει αργά και προσεκτικά, με αποτέλεσμα να προσφέρει ένα σύνολο μονάχα επτά μυθιστορημάτων και 54 διηγημάτων. Κι όμως, αυτά ήταν αρκετά για να τον κατατάξουν μεταξύ των κορυφαίων Αμερικανοεβραίων συγγραφέων, μαζί με τους Saul Bellow και Philip Roth. Το σύνολο του έργου του εντάχθηκε στη Library of America. Πέθανε το 1986.

Ο Σάμιουελ Λόνγκχορν Κλέμενς, που έγινε γνωστός σ' όλο τον κόσμο ως Μαρκ Τουέιν, γεννήθηκε το 1835 και μεγάλωσε στο παραποτάμιο λιμάνι Χάνιμπαλ, στο Μιζούρι. Σε ηλικία δώδεκα χρόνων εγκατέλειψε το σχολείο ψάχνοντας για δουλειά. Εργάστηκε ως καπετάνιος σε ατμόπλοιο, τυπογράφος, στρατιώτης, χρυσοθήρας, εργάτης ορυχείων και ανταποκριτής στις Δυτικές Πολιτείες. Οι εμπειρίες του τον πλούτισαν με μια βαθιά γνώση των ανθρώπων, καθώς και με την ικανότητα να χειρίζεται τις διαλέκτους τους και να κατανοεί τα έθιμά τους. Με το βιβλίο του "Ο περίφημος βάτραχος της Καλαβέρας" (1865) κέρδισε το ενδιαφέρον των συμπολιτών του και με το "Οι Αφελείς Ταξιδεύουν" ενίσχυσε τη φήμη του. Αλλά μόνο με το μυθιστόρημά του "Η Ζωή στο Μισισιπή" που έγραψε το 1883, και με τις "Περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν" το 1884, αναγνωρίστηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της Αμερικής. Προς το τέλος της ζωής του, κυνηγημένος από προσωπικές δυσκολίες και οικονομικά προβλήματα, ο Τουέιν έχασε την αισιοδοξία του, με αποτέλεσμα μόνο οι ιστορίες "Ο άνθρωπος που διέφθειρε τον Χάντλμπουργκ" και "Ο μυστηριώδης ξένος" (που εκδόθηκε μετά το θάνατό του, το 1916) να είναι αντάξιες του μεγάλου ταλέντου του.

Η σπουδαία στυλίστρια Mary Flannery O' Connor γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου του 1925. Στη διάρκεια της σύντομης ζωής της έγραψε δύο μυθιστορήματα και 32 διηγήματα που διερευνούν τις κοινωνικές και διαπροσωπικές εντάσεις του αμερικανικού Νότου. Πέθανε στις 3 Αυγούστου του 1964.

Ο Μάλκολμ Γκόντγουιν γεννήθηκε στο Λονδίνο και σπούδασε Αρχιτεκτονική και Ζωγραφική στο Kingston School of Arts. Aσχολείται πολλά χρόνια με τη μυθολογία, την ψυχολογία και το ονείρεμα και είναι και ο ίδιος ονειρευτής φωτεινών ονείρων. Είναι συγγραφέας και σχεδιαστής για τον εκδοτικό οίκο Labyrinth Publishing και έχει γράψει το έργο "Άγνωστος άντρας, Άγγελοι και το άγιο δισκοπότηρο". Αυτός και η σύζυγός του ζουν στο Γουέστ Ντόρσετ της Αγγλίας.

Ο Λέων Τολστόι (1828-1910) είναι ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες, γνωστός στο ευρύ κοινό πρωτίστου για τα έργα του "Πόλεμος και Ειρήνη" και "Άννα Καρένινα", που συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα μυθιστορήματα όλων των εποχών. Η ζωή του Τολστόι χαρακτηρίστηκε από μεγάλες αντιθέσες, καθώς τα πρώτα άσωτα χρόνια της αριστοκρατίας τα διαδέχτηκε η ριζοσπαστική μεταστροφή του προς την άρνηση του πλούτου, τη φιλανθρωπία και προς έναν ιδιόμορφο ειρηνιστικό και χριστιανικό αναρχισμό, που έτυχε θαυμασμού από προσωπικότητες όπως ο Γκάντι και επισφραγίστηκε με τον αφορισμό της Ρωσικής Εκκλησίας. Η στροφή στην κοσμοθεωρία του άρχισε να συντελείται με την απογοήτευση που γεύτηκε πολεμώντας με τον ρώσικο στρατό σε διάφορα μέτωπα μέχρι το 1856, όταν και έγραφε τα πρώτα του έργα, αυτοβιογραφικά σε μεγάλο βαθμό. Ο πόλεμος γυμνός, χωρίς πατριωτικά πλουμίδια, σκιαγραφήθηκε στα "Διηγήματα της Σεβαστούπολης" (1855). Λίγο μετά ο Τολστόι αφοσιώθηκε στα κτήματα του, γράφοντας παράλληλα τους "Κοζάκους" (1863) και τον "Πολικούσκα" (1863), έκφραση της γοητείας που του ασκούσε ο χωριάτικος τρόπος ζωής και συνάμα της αποστροφής του για την αριστοκρατική τάξη πραγμάτων, της οποίας ο καθωσπρεπισμός στηλιτεύτηκε στην "Άννα Καρένινα" (1875-77). Στον "Πόλεμο και Ειρήνη" (1865-69), έργο που βασίστηκε σε ιστορικές μαρτυρίες και ντοκουμέντα όπως τα επεξεργάστηκε η πολιτική σκέψη του Τολστόι, επιχειρήθηκε η ανατροπή της ιστορικής μυθοπλασίας, η αποκαθήλωση των ηγετικών μορφών και η ανάδειξη του ρόλου των απλών στρατιωτών. Στα τελευταία έργα του, όπως είναι "Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς"" (1886), "Η σονάτα του Κρόιτσερ" (1887-9), "Ο Διάβολος" (1889-90) και η "Ανάσταση" (1899), ο Τολστόι ανέλυσε πτυχές της γνήσιας χριστιανικής αρετής σε αντιδιαστολή με τον τυπικισμό, μια αρετή που εφάρμοσε ζώντας ασκητικά, παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις της γυναίκας του και την αποστασιοποίηση του από το οργανωμένο κράτος και την επίσημη Εκκλησία. Πλήθη όμως ολόκληρα τον θεωρούσαν πρότυπο και προσπαθούσαν να τον γνωρίσουν από κοντά, στη δύση πλέον της ζωής του.

Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε στον τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ περίπου για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), του οποίου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ανανεώνοντας θεματικά και μεθοδολογικά τα διδακτικά αντικείμενα της νεοελληνικής φιλολογικής επιστήμης. Οι εργασίες της διακρίνονται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (18/9/2019), για την οξυδέρκεια, την κριτική ευαισθησία και τη συνδυαστική μέθοδο προσέγγισης (με τη συνεπικουρία της Ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ψυχολογίας). Οι γνώσεις της δεν περιορίζονται στον τομέα της νεοελληνικής φιλολογίας αλλά αφορούν την Ιστορία, τη Λατινική και Μεσαιωνική φιλολογία και την αρχαιολογία. Στο πλαίσιο της συγγραφικής της δραστηριότητας, από τη δεκαετία του 1970 δημοσίευσε ποιητικές συλλογές (ενδεικτικά: "Οίκος", 1972· "Αναστάσιμα", 1973· "Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας", 2007), μονογραφίες, δοκίμια και μεταφράσεις. Εκπόνησε μελέτες για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία (ενδεικτικά: "Δεν άνθησαν ματαίως. Ανθολογία υπερρεαλισμού", 1980· "Νίκος Εγγονόπουλος. Η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψηλής σκάλας", 1987· "Η γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης", 2000). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά της στη μελέτη και την έρευνα της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας και ιδίως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και έχει επιμεληθεί και προλογίσει μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος (ενδεικτικά: "Ο άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας", 1998· "Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων", 2007, καθώς και μαρτυρίες των Γιομτώβ Γιακοέλ, Έρικα Κούνιο - Αμαρίλιο, Μαρσέλ Νατζαρή, Ισαάκ Ματαράσσο). Έχει συμβάλει ενεργά στη διάδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση τόσο λογοτεχνικών όσο και δοκιμιακών έργων (ενδεικτικά: Πετράρχης, Πίκο ντε λα Μιράντολα, Φουκώ, Αξελός). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των "Εξομολογήσεων" του Αγίου Αυγουστίνου από τα λατινικά, και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2017, της απονεμήθηκε το 2019).