Η κριτική για τον Άλκη Θρύλο

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973). Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, γιος του Μιχαήλ Δ. Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα. Είχε έξι αδέρφια. Με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο πατέρας του και μια αδερφή του αποκλείστηκαν στη Μικρά Ασία και η υπόλοιπη οικογένεια κατέφυγε στη Μυτιλήνη, όπου ο συγγραφέας γράφτηκε στο Γυμνάσιο. Το 1919 επέστρεψαν όλοι στο Αϊβαλί (είχε προηγηθεί η αποβίβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία), εκτός από την Άρτεμη, κόρη της οικογένειας, που πέθανε από επιδημία ισπανικής γρίππης στη Μυτιλήνη. Το 1922 ο Βενέζης, που μόλις είχε τελειώσει το γυμνάσιο στη γενέτειρά του, αιχμαλωτίστηκε από τους τούρκους και υπηρέτησε στα τάγματα εργασίας στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας για δεκατέσσερις μήνες. Αφέθηκε ελεύθερος το 1923 και επέστρεψε στη Λέσβο για να βρει την οικογένειά του. Εκεί εργάστηκε αρχικά στο Πλωμάρι ως υπάλληλος της Διευθύνσεως Κτημάτων εξ Ανταλλαγής του Υπουργείου Γεωργίας και στη συνέχεια ως υπάλληλος στις τράπεζες Εθνική και Ελλάδος. Μετά από μετάθεσή του στο υποκατάστημα της Τράπεζας Ελλάδος στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα, όπου εργάστηκε ως το 1957. Το 1938 παντρεύτηκε την Σταυρίτσα Μολυβιάτη με καταγωγή από το Αϊβαλί, με την οποία απέκτησε μια κόρη, την Άννα. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συνελήφθη από τα S.S. και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Απελευθερώθηκε εικοσιτρείς μέρες αργότερα μετά από εκκλήσεις του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής. Πέθανε στην Αθήνα μετά από πολύχρονη και επώδυνη ασθένεια. Γραμματέας και διευθύνων σύμβουλος του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου (1950-1952) και διοικητικός διευθυντής και πρόεδρος της καλλιτεχνικής επιτροπής του (1964-1967), ιδρυτικό μέλος της Ομάδας των Δώδεκα (1950), συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (1954-1966), πρόεδρος του κινηματογραφικού φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1963-1966) και αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης (1966-1970), ο Ηλίας Βενέζης εκλέχτηκε επίσης μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1957), θέση από την οποία ανέπτυξε έντονη πολιτιστική δραστηριότητα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με δημοσιεύσεις διηγημάτων στο περιοδικό της Κωνσταντινούπολης Ο Λόγος. Το 1927 βραβεύτηκε από το περιοδικό Νέα Εστία για το διήγημά του Ο θάνατος και αργότερα δημοσίευσε σε συνέχειες την πρώτη μορφή του εμπνευσμένου από την εμπειρία του στα τάγματα της Ανατολής έργου του Το νούμερο 31328, που εκδόθηκε το 1931. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Γαλήνη, Αιολική γη, Έξοδος και Ωκεανός, που κινούνται όλα, όπως και το πρώτο του στα πλαίσια του ντοκουμέντου, με σαφείς επιδράσεις από την ανθρωπιστική ιδεολογία του συγγραφέα. Ολοκλήρωσε επίσης διηγήματα, ιστορικές μελέτες, οδοιπορικά και το θεατρικό έργο Μπλοκ C, που πρωτοπαραστάθηκε το 1945 από το θίασο του Πέλου Κατσέλη. Έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Το 1949 μετά από πρόσκληση του State Department περιόδευσε στις Η.Π.Α., όπου πραγματοποίησε διαλέξεις και συνεντεύξεις. Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και τον Έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών (1940 για τη Γαλήνη). Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ηλία Βενέζη βλ. Αθανασόπουλος Βαγγέλης, «Χρονολόγιο Ηλία Βενέζη (1904-1973)», Διαβάζω 337, 8/6/1994, σ.38-44, Αργυρίου Αλεξ., «Βενέζης Ηλίας», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984, Γιαλουράκης Μανώλης, «Βενέζης Ηλίας», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Στεργιόπουλος Κώστας, «Ηλίας Βενέζης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Β΄, σ.334-376. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Ο Φώτος Πολίτης (1890-1934) υπήρξε μεγάλος "θεατράνθρωπος" της εποχής του μεσοπολέμου, που υπηρέτησε το θέατρο με πολλές ιδιότητες: του μεταφραστή, του σκηνοθέτη, του κριτικού, του συνεργάτη του Εθνικού Θεάτρου. Σπούδασε νομικά στη Γερμανία, όπου απέκτησε θεατρική παιδεία, επηρεασμένος από τις απόψεις του Max Reinhardt για τη νεωτερική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού δράματος και του σύγχρονου θεάτρου. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη θεατρική κριτική, γράφοντας στις εφημερίδες "Πρωία" και "Πολιτεία", και παράλληλα με την ποίηση και τη θεατρική γραφή. Το 1919 μετέφρασε και σκηνοθέτησε τον "Οιδίποδα Τύραννο", με τον Αιμίλιο Βεάκη στον ομώνυμο ρόλο, σε μια παράσταση που άφησε εποχή. Από το 1932 ως το τέλος της ζωής του συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο ως σκηνοθέτης και συνέβαλε στη στελέχωσή του με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του θεατρικού χώρου και τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής. Αν και ήταν ανοιχτός στις σύγχρονες επιρροές και οι παραστάσεις του ήταν συχνά πειραματικές, επέμενε στη σημασία διατήρησης του κλασικού ρεπερτορίου στο θέατρο, έργο που συνέχισαν οι διάδοχοί του Δημήτρης Ροντήρης και Αλέξης Μινωτής.

Πέτρος Χάρης (1902-1998). Ο Πέτρος Χάρης (πραγματικό όνομα Ιωάννης Μαρμαριάδης) γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του Νικόλαου Μαρμαριάδη από την Κρήτη. Στην Αθήνα τέλειωσε το Γυμνάσιο και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου, από όπου αποφοίτησε το 1924. Αμέσως μετά άρχισε να συνεργάζεται με αθηναϊκές εφημερίδες και το Νουμά ως συντάκτης και φιλολογικός συνεργάτης. Εργάστηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών (Γραμματέας και στη συνέχεια Γενικός Γραμματέας με βαθμό Γενικού Γραμματέα Υπουργείου), από όπου αποχώρησε το 1964 με το βαθμό του Επίτιμου Γενικού Γραμματέα. Το 1933 ανέλαβε τη διεύθυνση της Νέας Εστίας (μετά την αποχώρηση του Γρηγορίου Ξενόπουλου) και παρέμεινε στη θέση αυτή ως το 1987. Υπό τη διεύθυνσή του η Νέα Εστία τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1946). Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας για το έργο του Πολιτείες και θάλασσες, το βραβείο του ταξιάρχη του τάγματος του Γεωργίου Α’, το χρυσό σταυρό της Αγιορείτικης Χιλιετηρίδας και τον Τίμιο Σταυρό του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Μάρκου. Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου, μέλος της κριτικής επιτροπής των λογοτεχνικών και θεατρικών Κρατικών Βραβείων και των θεατρικών βραβείων του Παρνασσού, μέλος της Ομάδας των Δώδεκα, της Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών, του ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και πρόεδρος της Τάξεως Γραμμάτων και Καλών Τεχνών (1973). Είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1977 εκλέχτηκε πρόεδρός της. Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της αφηγηματικής λογοτεχνίας από τις στήλες του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων με το ψευδώνυμο Κυανόλευκο λάβαρο. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις του στο Νουμά και το 1924 πραγματοποιήθηκε η έκδοση της πρώτης του συλλογής διηγημάτων με τίτλο Η τελευταία νύχτα της γης. Τα πρώτα του έργα εντάσσονται στο κλίμα του συμβολισμού, όπως αυτός εκφράστηκε στην Ελλάδα κυρίως μέσω του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Η γραφή του χαρακτηρίζεται από δοκιμιακό ύφος, χαμηλούς τόνους και επιμελημένη φόρμα. Το λογοτεχνικό είδος το οποίο καλλιέργησε κυρίως είναι το διήγημα, ενώ έγραψε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα και δυο μυθιστορήματα, τις Ημέρες Οργής (1979) και τον Ανεμοστρόβιλο (1992). Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Πέτρου Χάρη βλ. Ζήρας Αλεξ., «Χάρης Πέτρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Κόρφης Τάσος, «Πέτρος Χάρης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Η΄, σ.288-339. Αθήνα, Σοκόλης, 1993 και Χατζηφώτης Ι.Μ., «Χάρης Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, λαογράφος και φιλόλογος Μ. Γ. Μερακλής γεννήθηκε το 1932 στην Καλαμάτα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Γοτίγγης της Γερμανίας, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Το 1975 εξελέγη τακτικός καθηγητής λαογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, του οποίου διετέλεσε και πρύτανης (1981-1982). Στο χρονικό διάστημα 1990-1999 δίδαξε το ίδιο αντικείμενο στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ύστερα από μετάκληση. Είναι προεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και χρημάτισε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων. Έχει εκδώσει βιβλία αναφερόμενα στη λαογραφία και τη (νεοελληνική κατεξοχήν) φιλολογία και έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα σχετικά με τα δύο αυτά αντικείμενα.

Ο Δημήτρης Ψαθάς (1907-1979) γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου και ήρθε στην Αθήνα το 1923, όπου τελείωσε τις σπουδές του και αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία, στην ευθυμογραφία και στο θέατρο. Το 1937 κυκλοφόρησε το πρώτο χιουμοριστικό βιβλίο του "Η Θέμις έχει κέφια" κι ευθύς τον επόμενο χρόνο "Η Θέμις έχει νεύρα". Εκείνο, όμως, που τον έκανε πανελλήνια γνωστό ήταν η "Μαντάμ Σουσού", η περιλάλητη ηρωίδα του ομώνυμου χιουμοριστικού μυθιστορήματός του. Τη δραματική περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής ο Δημήτρης Ψαθάς περιέγραψε με το δικό του αμίμητο τρόπο στα βιβλία του "Χειμώνας του 41" (1945), "Αντίσταση" (1945), και "Το χιούμορ μιας εποχής" (1946). Ο συγγραφέας ταξίδεψε στη Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Τουρκία, Αίγυπτο και περιέλαβε τις εντυπώσεις του στα βιβλία του "Κάτω από τους ουρανοξύστες" (1950), "Στη χώρα των μυλόρδων" (1951) και "Παρίσι, Σταμπούλ κι άλλα εύθυμα ταξίδια" (1951). Επίσης, εξέδωσε ένα άλλο χιουμοριστικό μυθιστόρημα, που περιλαμβάνει σάτιρα των ηθών της εποχής, με τον τίτλο "Οικογένεια βλαμμένου" (1956) και σειρά εύθυμων διηγημάτων που τιτλοφορούνται "Παρ ολίγον να γελάσουμε" (1960). Επιλογή χρονογραφημάτων του περιέλαβε σε τρία βιβλία με τους τίτλους "Από την εύθυμη πλευρά", "Στο καρφί και στο πέταλο", και "Πέρα βρέχει" (1960). Παράλληλα με τη δημοσιογραφία ο Δημήτρης Ψαθάς επιδόθηκε με θριαμβευτική επιτυχία και στη συγγραφή κωμωδιών, μερικές από τις οποίες κατέρριψαν το ρεκόρ των παραστάσεων στην Ελλάδα. Οι κωμωδίες του, που παίχθηκαν απ όλους σχεδόν τους κεντρικούς θιάσους της Αθήνας και με τους μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς είναι "Το στραβόξυλο" (1940), "Ο εαυτούλης μου" (1941), "Οι Ελαφρόμυαλοι" (1942), "Μαντάμ Σουσού" (1942), "Σκίτσα της εποχής" (όπου περιλαμβάνονται τα μονόπρακτα "Ο Κηφισοφών", "Γαλάζια χελώνα", "Νευρικός κύριος", "Τρελοί της εποχής" και "Ιφιγένεια. . . εν Μαύροις", 1944), "Φον Δημητράκης" (1947), "Η ζωή είναι ωραία" (1952), "Ζητείται ψεύτης" (1953), "Μικροί Φαρισαίοι" (1954), "Ο φαύλος κύκλος" (1954), "Ένας βλάκας και μισός" (1956), "Προς Θεού μεταξύ μας" (1957), "Φωνάζει ο κλέφτης" (1958), "Εταιρία θαυμάτων" (1959), "Η Μαίρη τα λέει όλα" (1960), "Εξοχικόν κέντρον ο Έρως" (1960), "Εμπρός να γδυθούμε" (1962), "Χαρτοπαίχτρα" (1963), "Ξύπνα, Βασίλη" (1965), "Ο αχόρταγος" (1966), "Ο κουτσομπόλης" (1968), "Προίκα μου αγαπημένη" (1968), "Οι ατίθασοι" (1970), "Ο αφελής" (1973), "Το ανθρωπάκι" (1974). Τα περισσότερα από τα θεατρικά του έργα έχουν γίνει κινηματογραφικές ταινίες με τεράστια επιτυχία-η υψηλή θεαματικότητά τους από την τηλεόραση απ όπου προβάλλονται σήμερα αποδείχνει το αξεπέραστο ταλέντο του δημιουργού τους και τη μόνιμη επικαιρότητα των θεμάτων τους. Ο Δημήτρης Ψαθάς εξέδωσε επίσης και ένα ιστορικό χρονικό 500 σελίδων, συγκλονιστικό ντοκουμέντο από τη ζωή, τους διωγμούς και την αντίσταση του ελληνισμού της ιδιαιτέρας του πατρίδας, με τίτλο "Γη του Πόντου" (1966).

Ο Παύλος Παλαιολόγος έγραφε το χρονογράφημα του "Βήματος".

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΣ (1903-1996). Ο Γιώργος Βαφόπουλος γεννήθηκε το 1903 στη Γευγελή της τότε Γιουγκοσλαβίας, δεύτερος γιος του Θωμά Βαφόπουλου και της Ρούλας το γένος Δεμερτζή. Είχε πέντε αδέρφια. Μαθήτευσε στην Αστική Σχολή Γευγελής. Μετά το τέλος του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου η οικογένεια Βαφόπουλου εκπατρίστηκε και ο ποιητής έζησε στην Έδεσσα, το Φανό, τη Γουμένισσα και τελικά στη Θεσσαλονίκη, όπου τέλειωσε το Γυμνάσιο (1917-1924). Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με δημοσιεύσεις ποιημάτων του στα περιοδικά Σφαίρα (Γυναίκα) και Νουμάς (Ελεγείο στους αδικοσκοτωμένους). Το 1923 επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Αθήνα, γράφτηκε στη Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ως αντιγραφέας στη Μεγάλη Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσης του Γ.Χατζιδάκη. Επέστρεψε τη Θεσσαλονίκη λόγω προβλημάτων υγείας και το 1924 ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού Μακεδονικά Γράμματα, από κοινού με τον Κ.Κόκκινο. Τότε γνωρίστηκε με την μετέπειτα (1931) σύζυγό του και επίσης ποιήτρια Ανθούλα Σταθοπούλου (που πέθανε το 1935). Το 1925 κλήθηκε να υπηρετήσει στο Α΄ Σύνταγμα Αθηνών, απαλλάχτηκε όμως από τη θητεία του ένα χρόνο αργότερα, καθώς έπασχε από φυματίωση, και επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη. Το 1927 με εισήγηση του Κωστή Παλαμά δημοσιεύτηκαν στη Νέα Εστία εφτά ποιήματά του. Το 1931 ταξίδεψε στο Άγιο Όρος. Το 1932 διορίστηκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης. Το 1938 ίδρυσε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης (την οποία διηύθυνε ως το 1963). Τον ίδιο χρόνο γνωρίστηκε με την Αναστασία Γερακοπούλου, αργότερα (1946) δεύτερη σύζυγό του. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής αποσπάστηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Αθήνας, όπου γνωρίστηκε με τον Ι.Μ.Παναγιωτόπουλο, τον Γιώργο Θέμελη (με τους οποίους συνδέθηκε στενά), τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, τον Καίσαρα Εμμανουήλ, το Στέλιο Ξεφλούδα, τον Τάσο Αθανασιάδη, τον Τέλλο Άγρα, και άλλους λογοτέχνες. Το Μάρτιο του 1951 ταξίδεψε στην Αγγλία με πρόσκληση του Βρετανικού Συμβουλίου, για να μελετήσει το σύστημα λειτουργίας των εκεί βιβλιοθηκών. Τον ίδιο χρόνο ταξίδεψε στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ελβετία. Ακολούθησαν πολλά ταξίδια του, στις Η.Π.Α. (1957), την Αυστρία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία (1967), στην Ελλάδα (1967, 1968), το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γερμανία (1968), την Ιταλία (1969), την Ισπανία (1970), τη Σκανδιναβία (1973), την Κύπρο (1974) και αλλού. Το 1954 πέθανε ο πατέρας του, που είχε τυφλωθεί το 1939 σε ατύχημα. Το καλοκαίρι του 1955 επέστρεψε για λίγο στη Γιουγκοσλαβία, όπου επισκέφτηκε τον τάφο του παππού του. Το καλοκαίρι του 1962 πέθανε η μητέρα του. Το 1974 έπαθε βαριά καρδιακή προσβολή. Το 1983 με δωρεά του ποιητή και της Αναστασίας ιδρύθηκε το Βαφοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος της επιτροπής απονομής λογοτεχνικών βραβείων του Δήμου Θεσσαλονίκης, της επιτροπής του διαγωνισμού Μαρίας Ράλλη, Γενικός Γραμματέας του Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης (1944), μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Κ.Θ.Β.Ε. (1964-1967), αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της επιτροπής του κινηματογραφικού φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1966), της επιτροπής απονομής συντάξεως στους λογοτέχνες (1973), επίτιμος διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1988). Τιμήθηκε με τον Α΄ Έπαινο του διαγωνισμού διηγήματος της Νέας Εστίας (1927), με το Βραβείο της πόλεως Θεσσαλονίκης (1963), με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1967), με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1972). Πέθανε στη Θεσσαλονίκη. Για αναλυτικότερα βιογραφικά στοιχεία του Γ.Θ.Βαφόπουλου, βλ. Λυγίζος Μήτσος, «Βαφόπουλος Γεώργιος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Παπαγεωργίου Κώστας, «Βαφόπουλος Γιώργος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984 και Παπαθανασόπουλος Θανάσης, «Βίος και έργα του Γ.Θ.Βαφόπουλου», Νεά Εατία 143, 1η-15/4/1998, ετ.ΟΒ΄, αρ.1698-1699, σ.446-456. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Μηνάς Δημάκης (1913-1980). Ο Μηνάς Δημάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, γιος του εμπόρου Γεωργίου Δημάκη και της Μαρίας το γένος Μεταξάκη. Μετά το θάνατο του πατέρα το 1917 η μητέρα του παντρεύτηκε τον Αθανάσιο Σπανουδάκη. Από το δεύτερο γάμο της μητέρας του ο Μηνάς απέκτησε μια ετεροθαλή αδελφή την Αικατερίνη και μια αμφιθαλή την Ελεωνόρα. Το 1921 πέθανε και η μητέρα του. Από το 1919 ως το 1924 φοίτησε στο ιδιωτικό Λύκειο Ο Κοραής και το 1930 αποφοίτησε από το Α΄ Εξατάξιο Γυμνάσιο Ηρακλείου και ως το 1936 εργάστηκε αρχικά στις επιχειρήσεις των αδερφών του πατέρα του, εμπόρων σταφίδας και στη συνέχεια ως υπάλληλος στο Γραφείο Τουρισμού του Ηρακλείου. Το 1935 δημοσίευσε το πρώτο τεύχος του περιοδικού Φύλλα Τέχνης, αποτέλεσμα αποκλειστικά δικής του προσπάθειας, όπου δημοσίευσε ποιήματα και μεταφράσεις. Το περιοδικό κυκλοφόρησε τέσσερα μόλις τεύχη ως το 1937, οπότε ο ποιητής διορίστηκε στο υποκατάστημα της Τράπεζας Ελλάδος στο Ηράκλειο. Το 1943 μετατέθηκε στην Αθήνα και πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του ΕΑΜ. Το 1939 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Χαμένη γη και τη μελέτη Οι τελευταίοι της παράδοσης, και τα δύο στο Ηράκλειο. Το 1959 αποχώρησε από τη θέση του στην τράπεζα και αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα "Μεσημβρινή", δημοσιεύοντας κριτικά δοκίμια για τη λογοτεχνία (1966-1967) και υπήρξε διευθυντής της εφημερίδας "Κρητικά Νέα". Η πρώτη ποιητική συλλογή του Μηνά Δημάκη με τίτλο "Η χαμένη γη" εκδόθηκε το 1939. Ο σταθερός προσανατολισμός του προς τη μεταφυσική αγωνία και την έκφραση του τρόμου που προκαλεί στην ποιητική φύση ο εχθρικός και αδιέξοδος κόσμος, τάση που εντάθηκε ιδιαίτερα στα τελευταία έργα του, σηματοδοτήθηκε με τη συλλογή του "Κάψαμε τα καράβια μας", που εκδόθηκε το 1946. Ασχολήθηκε επίσης με τις λογοτεχνικές μεταφράσεις, τις μελέτες και το δοκίμιο, ενώ έδωσε διαλέξεις, μεταξύ άλλων για τον Καβάφη τον Καζαντζάκη, τον Κάλβο, το Σικελιανό, τη σύγχρονη ποίηση. Η φιλοσοφική αγωνία του Δημάκη σημάδεψε και τη ζωή του. Αυτοκτόνησε πέφτοντας από την ταράτσα της πολυκατοικίας όπου έμενε στην οδό Αναγνωστοπούλου σε ηλικία εξήντα εφτά χρόνων. Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1957), το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1961) και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου (1975). Έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μηνά Δημάκη βλ. Ηλίας Σιμόπουλος, "Δημάκης Μηνάς", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 6, Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Χ. Λ., "Εργοβιογραφία Μηνά Δημάκη: το πέρασμα του Μηνά Δημάκη", Αθήνα, Ursa Minor/Ευθύνη, 1983, "Δημάκης Μηνάς" στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 3, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985 και Αλέξης Ζήρας, "Δημάκης Μηνάς", στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Πάνος Καραβίας (1907-1985). Ο Πάνος Καραβίας γεννήθηκε στην Αθήνα, γόνος πλούσιας οικογένειας με καταγωγή από την Ιθάκη. Πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία ήδη το 1921 με τη δημοσίευση του ποιήματος Holland Park στο περιοδικό Μούσα. Ακολούθησαν κι άλλες δημοσιεύσεις ποιημάτων και μεταφράσεων στο ίδιο περιοδικό. Την ίδια περίοδο και ενώ δεν είχε ακόμη τελειώσει το γυμνάσιο (1923) έγινε μέλος της δημοτικιστικής ομάδας Φοιτητική Συντροφιά και κατά τη διάρκεια εκδήλωσής της στο Ελληνικό Ωδείο έδωσε διάλεξη για το έργο του Κώστα Ουράνη, θέμα με το οποίο είχε ασχοληθεί και σε δημοσιεύματά του στην εφημερίδα Αθηναϊκή δυο χρόνια νωρίτερα. Από το 1924 ως το 1930 έζησε στο Παρίσι, όπου σπούδασε στην Ελεύθερη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και στο Κολλέγιο της Γαλλίας, ενώ μετά από σύσταση του Κώστα Ουράνη -με τον οποίο ο Καραβίας είχε γνωριστεί μετά τη διάλεξη του 1923- συνεργάστηκε παράλληλα ως ανταποκριτής με την εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα στράφηκε επαγγελματικά στη δημοσιογραφία. Εργάστηκε στη γαλλόφωνη εφημερίδα της Αιγύπτου Αλ Αχράμ (ως μόνιμος ανταποκριτής στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 1934-1946) και τις αθηναϊκές εφημερίδες Εστία, Εθνική και Ασύρματος, ενώ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος με διάφορα ψευδώνυμα στον παράνομο Τύπο. Από το 1946 ως το 1955 έζησε στη Νέα Υόρκη ως αρχισυντάκτης της ελληνόφωνης εφημερίδας Εθνικός Κήρυξ (1946-1947), και ανταποκριτής των αθηναϊκών εφημερίδων Αθηναϊκή (1951-1953) και Ελευθερία (1946-1955)· με την τελευταία διατήρησε τη συνεργασία του και μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, δημοσιεύοντας επιφυλλίδες και πολιτικά άρθρα. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του Συνδέσμου Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στην Ελλάδα (1935-1939) και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης (από το 1950). Παντρεύτηκε τη ζωγράφο Σελέστ Πολυχρονιάδη. Πέθανε στην Αθήνα. Παράλληλη με τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα υπήρξε η ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία και το δοκίμιο. Ο κύριος όγκος του λογοτεχνικού έργου του Πάνου Καραβία αποτελείται από πεζογραφικά έργα. Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Σήμερα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους λειτουργίας του (1933) και συνεργάτης των περιοδικών Πειραϊκά Γράμματα, Νέα Εστία και Καινούρια Εποχή. Την πρώτη του έκδοση πραγματοποίησε το 1930 με τη συλλογή διηγημάτων Η νύχτα με τα πολύχρωμα φώτα. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο δοκιμίου (1958 για τη συλλογή Πορεία χωρίς άστρα και 1970 για το Πάθος γραφής και τα τοπία), το Α΄ Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος (1963 για το έργο Ίσκιος στον ορίζοντα), το βραβείο δοκιμίου της ομάδας των Δώδεκα (1963 για τις Θέσεις), το βραβείο δοκιμίου του Πανεπιστημίου Αθηνών (1970 για το Πάθος γραφής και τα τοπία), το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1971 για το μυθιστόρημα Αστερισμοί). Το έργο του Πάνου Καραβία τοποθετείται στα πλαίσια της ελληνικής λογοτεχνίας της μεσοπολεμικής περιόδου, ανάμεσα στους πεζογράφους της αποκαλούμενης γενιάς του ’30. Με καταβολές στα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού, του ρομαντισμού και του εξπρεσιονισμού και ξεκινώντας την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία από το χώρο της ποιητικής γραφής, ο Πάνος Καραβίας μετέφερε την ποιητική διάσταση και στα πεζογραφήματά του. Το σύνολο του έργου του αποκαλύπτει την προσωπική του αφηγηματική μυθολογία (την οποία παρουσίασε και στα δοκιμιακά έργα του) με έντονη την παρουσία στοιχείων όπως είναι η υπονόμευση των παραδοσιακών αφηγηματικών δομών, η ονειρική γραφή, ο κοσμοπολιτισμός και ο αισθησιασμός, στα πλαίσια της διαρκούς αγωνίας του για την προσέγγιση μιας εξιδανικευμένης υπερβατικής πραγματικότητας, ικανής να δώσει νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Πάνου Καραβία βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Καραβίας Πάνος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Ζήρας Αλέξης, «Πάνος Καραβίας», Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Δ΄, σ.210-243. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος (1901-1982). Ο Ι[ωάννης] Μ. Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στο Αιτωλικό, πρωτότοκος γιος του Μιχαήλ και της Ειρήνης. Οι γονείς του απέκτησαν τρία ακόμη παιδιά που πέθαναν όμως σε παιδική ηλικία. Το 1910 η οικογένεια Παναγιωτόπουλου εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και γράφτηκε Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Αποφοίτησε το 1923 και εργάστηκε για πολλά χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση. Υπήρξε βασικό στέλεχος της ιδιωτικής σχολής Μακρή, την οποία αργότερα αγόρασε και μετονόμασε σε Ελληνικά Εκπαιδευτήρια (πρόκειται για τη γνωστή σήμερα ως Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου στο Παλαιό Ψυχικό). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ταξίδεψε στην Ευρώπη, τη Μικρά Ασία, την Κίνα και αλλού. Το 1947 διορίστηκε καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης. Διετέλεσε μέλος Διοικητικού Συμβουλίου στην Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Θέατρο και το μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή το 1974. Το 1976 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα το 1982. Το σύνολο του συγγραφικού έργου του Ι. Μ.Παναγιωτόπουλου είναι τεράστιο σε έκταση. Ασχολήθηκε επί εξήντα χρόνια παράλληλα με την ποίηση, την πεζογραφία, την ταξιδιωτική λογοτεχνία, την αρθρογραφία, το δοκίμιο, την κριτική. Το πρώτο του δημοσίευμα ήταν ένα πεζό κείμενο γραμμένο στην καθαρεύουσα στις στήλες της εφημερίδας "Ελλάδα" το 1916, ενώ συνέχισε να δημοσιεύει κείμενά του στα περιοδικά "Ναυτική Δόξα", "Σφαίρα και Εθνικό Εγερτήριο". Το 1920 πραγματοποίησε την πρώτη του ουσιαστική εμφάνιση στα γράμματα από τις στήλες του περιοδικού "Μούσα" των Νάσου Χρηστίδη και Παύλου Καλλιγά (1920-1923), του οποίου υπήρξε συνδιευθυντής μαζί με τους Λέοντα Κουκούλα, Μιχαήλ Στασινόπουλο και Κλέωνα Παράσχο. Ακολούθησαν συνεργασίες του με περιοδικά και εφημερίδες όπως η "Ζωή", η "Νέα Ζωή", τα "Νέα Γράμματα", το "Νέον Κράτος", η "Νέα Εστία", η "Πρωία", η "Ελευθερία", ενώ συνεργάστηκε επίσης στη "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" του Πυρσού. Στα πρώτα του ποιήματα κινήθηκε στο πλαίσιο του αισθητισμού, του νεοσυμβολισμού και του νεορομαντισμού με έντονες επιρροές από τον Κωστή Παλαμά (εδώ ανήκει η πρώτη του ποιητική συλλογή "Το βιβλίο της Μιράντας" του 1924) και στράφηκε αργότερα προς την ανανεωτική τάση των ποιητών του μεσοπολέμου, την εσωτερικότητα και τον υπερρεαλισμό (ορόσημο η ποιητική συλλογή "Αλκυόνη", γραμμένη από το 1934 ως το 1948). Στην πεζογραφία του παρατηρείται συνύπαρξη ποιητικών στοιχείων με στοιχεία κριτικού στοχασμού, καθώς επίσης μια ιδιαίτερη φροντίδα της έκφρασης (σημειώνονται ενδεικτικά τα έργα του "Αστροφεγγιά" (1945), "Χαμοζωή" (1946), και "Τα εφτά κοιμισμένα παιδιά" (1956 - Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος). Στην κοσμοθεωρία του ανιχνεύονται αρχικές επιρροές από την πεσιμιστική αντίληψη για τη ζωή που υιοθέτησαν και σύγχρονοί του αισθητιστές λογοτέχνες (Κώστας Ουράνης, Τέλλος Άγρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης κ.ά.), ενώ στα έργα της ωριμότητάς του στράφηκε προς μια τραγική στάση αποδοχής του ανεκπλήρωτου της ηδονής και της ματαιότητας της ανθρώπινης ζωής. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ι. Μ.Παναγιωτόπουλου βλ. Ζήρας Αλεξ., "Παναγιωτόπουλος Ι. Μ.", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Κούσουλας Λουκάς, "Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος", Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Στ΄, σ.364-417. Αθήνα, Σοκόλης, 1993 και Χατζηφώτης Ι.Μ., "Παναγιωτόπουλος Ι.Μ.", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Γαλάτεια Σαράντη (1920 - 2009). Η Γαλάτεια Σαράντη γεννήθηκε στην Πάτρα. Αποφοίτησε από το Αρσάκειο Πατρών. Αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου όμως δεν αποφοίτησε, καθώς από νεαρή ηλικία αποφάσισε να αφοσιωθεί στη συγγραφή. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1945 με τη δημοσίευση του διηγήματος "Το κάστρο" στο περιοδικό Νέα Εστία. Ακολούθησαν νέες δημοσιεύσεις διηγημάτων, καθώς και της νουβέλας "Το βιβλίο του Γιοχάνες και της Μαρίας", που έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Το 1947 κυκλοφόρησε η νουβέλα της "Το βιβλίο της Χαράς" μαζί με το διήγημα "Νάρκες". Το έργο της Σαράντη είναι κυρίως πεζογραφικό, ασχολήθηκε ωστόσο και με τη λογοτεχνική μετάφραση. Τιμήθηκε με το Βραβείο της Ομάδας των 12 (για την Επιστροφή), το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος (για το "Παλιό μας σπίτι"), το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (για το "Να θυμάσαι τη Βίλνα"), το Βραβείο Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (για τις "Ρωγμές") και το Βραβείο Παιδικού Μυθιστορήματος του Ι.Δ.Κολλάρου (για το "Χαράζει η λευτεριά"). Έργα της μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά, ρωσικά, σουηδικά, ουγγρικά, ρουμανικά, πολωνικά, ισπανικά. Το λογοτεχνικό έργο της Γαλάτειας Σαράντη χαρακτηρίζεται από στέρεη δομή και περιορισμένη εξωτερική δράση, έμφαση στην ψυχογραφία των προσώπων και αγωνιώδη αναζήτηση του νοήματος της ανθρώπινης μοίρας. Μέσα από τη λεπτά επεξεργασμένη γραφή της και την έμμεση κατάθεση του θεωρητικού και ιδεολογικού προβληματισμού της, η Σαράντη στρέφεται κυρίως στο συναισθηματικό κόσμο των ηρώων της, όπως αυτός διαμορφώνεται και εκφράζεται στα πλαίσια του εκάστοτε κοινωνικού περίγυρου. Το 1997 αναγορεύτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και έγινε η πρώτη ελληνίδα ακαδημαϊκός. Πέθανε σε ηλικία 89 ετών στις 28 Δεκεμβρίου 2009. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Γαλάτειας Σαράντη βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, "Σαράντη Γαλάτεια", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Δασκαλόπουλος Δημήτρης, «Γαλάτεια Σαράντη», Η μεταπολεμική πεζογραφία · Από τον πόλεμο του ’40 ως την δικτατορία του ’67 Ζ΄,σ.100-122. Αθήνα, Σοκόλης, 1988 και Ζήρας Αλέξης, "Σαράντη Γαλάτεια", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9α’. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Ο Θανάσης Νιάρχος γεννήθηκε στο Βόλο. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Γαλλική Φιλολογία. Έχει εκδώσει τα βιβλία: Ποίηση: "Εικοσιτέσσερα νυχτερινά τραγούδια" (1970) και "Έρως έρωτας" (1979). Δοκίμια: "Η ανθρώπινη ανησυχία" (1973), "Κατά μέτωπο" (1980), "Ο αόρατος χρόνος" (1988), "Ημερολόγιο μιας διαμαρτυρίας" (1999), "Ο έρωτας για τους άλλους" (1999), "Καθάπερ φερομένης βιαίας πνοής" (1999), "Για τον Άγγελο Τερζάκη" (2002). Συνομιλίες με εκπροσώπους των ελληνικών γραμμάτων με τους τίτλους "Πραγματογνωμοσύνη της εποχής" (1976) και "Τα παιδικά μου χρόνια" (2003). Από το 1981 εκδίδει μαζί με τον Αντώνη Φωστιέρη το λογοτεχνικό περιοδικό "Η λέξη". Έχει την επιμέλεια της σειράς "Σκέψη, Χρόνος και Δημιουργοί" των εκδόσεων Καστανιώτη, στην οποία φιλοξενούνται κείμενα σημαντικών δημιουργών του νεοελληνικού πολιτισμού. Έχει μεταφράσει βιβλία των Κάφκα, Μίλερ, Λούθερ Κινγκ, Κοκτώ, κ.ά. Είναι επίσης συνεργάτης της εφημερίδας "Τα Νέα".