Περιγραφή
Την τελευταία τριακονταετία το ελληνικό κράτος εφάρμοσε πολιτικές ψυχικής υγείας που είχαν στόχο την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, με το πέρασμα από την ασυλική περίθαλψη στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην κοινότητα.
Ο Ν. 2716/1999, που αντανακλά θεσμικά την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, καθώς και τα ευρωπαϊκά κείμενα ή εθνικά σχέδια -όπως ο Καν. (ΕΟΚ) 815/1984, το διαρκώς αναθεωρούμενο πρόγραμμα Ψυχαργώς και τα Σύμφωνα των Επιτρόπων Κοινωνικών Υποθέσεων της Κομισιόν και των Υπουργών Υγείας της Ελλάδας- έδωσαν και εξακολουθούν να δίνουν έμφαση στην τομεοποίηση, την ανάπτυξη κοινοτικών μονάδων και τη συρρίκνωση ή κατάργηση των ψυχιατρικών νοσοκομείων, καθώς και στην προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο, εξαιτίας αδρανειών τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και λόγω της μη τακτικής χρηματοδότησης από την ΕΕ, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα προσδοκώμενα. Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση μετέβη, μετά το Ψυχαργώς Β, από την ακμή στην κρίση και από το διοικητικό-θεραπευτικό μοντέλο στη λήψη βεβιασμένων μέτρων τα δυσμενή οικονομικά της χώρας επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Σε αυτές τις κοινωνικές-οικονομικές συνθήκες, τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές παραβιάζονται. Προφανής απόδειξη περιορισμού του δικαιώματος στην ψυχική υγεία είναι η νομοθετική ρύθμιση για την παρακράτηση των συντάξεων των ψυχικά αρρώστων που διαβιούν σε κοινοτικές μονάδες ψυχικής υγείας του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Η Λέρος, μνημείο φυλακτικής περίθαλψης και απάνθρωπης συμπεριφοράς, συμβολίζει πλέον ένα χρεοκοπημένο παρελθόν εγκλεισμού και απομόνωσης των ψυχικά αρρώστων. Πράγματι, το ιδρυματικό μοντέλο αποδυναμώθηκε σε μεγάλο βαθμό τη δεκαετία του ’90, με την εφαρμογή προγραμμάτων Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου και σε άλλα ψυχιατρεία. Όμως, ο αποκλεισμός και ο στιγματισμός διεισδύουν εύκολα, όχι μόνο στις νοσηλευτικές αλλά και στις κοινοτικές μονάδες ψυχικής υγείας στέγασης, και παράγουν νεοϊδρυματισμό. Έτσι η Λέρος αναβιώνει και διαιωνίζει την κάθε λέρο.
