VIII Διεθνής συνάντηση αρχαίου ελληνικού δράματος

Ο Παύλος Μάτεσις (1933-2013) γεννήθηκε στο χωριό Δίβρη, στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή Βαχλιώτη, μουσική και ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Ως ηθοποιός, εμφανίστηκε παίζοντας τον Υιό στη "Φαύστα" του Μποστ και τον Αϊνστάιν στην κωμωδία "Αρσενικό και παλιά δαντέλα" του Κέσελρινγκ. Δίδαξε υποκριτική στη Σχολή Σταυράκου (1963-64). Διετέλεσε βοηθός δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, μεταξύ 1971-1973. Επίσης, έγραψε και σκηνοθέτησε δύο τηλεοπτικές σειρές που παίχτηκαν στην ΥΕΝΕΔ (1974-76) καθώς και κείμενα για Floor Show. Στο χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε με το μονόπρακτο θεατρικό έργο "Ο σταθμός", το 1964, που διακρίθηκε στο διαγωνισμού του θιάσου "Δωδέκατη Αυλαία" και ακολούθησε "Η τελετή", που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1966 και παραστάθηκε από το Θέατρο Νέας Ιωνίας του Γιώργου Μιχαηλίδη την επόμενη χρονιά, και δύο χρόνια αργότερα από το Εθνικό Θέατρο. Στην πρώτη φάση της θεατρικής του δημιουργίας, ο Μάτεσις κινήθηκε στο χώρο της σκληρής απομυθοποίησης του ελληνικού μικροαστισμού και στη συνέχεια -με οριακή δημιουργία το "Φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο"- στράφηκε προς μια γραφή που παραπέμπει στο λεγόμενο θέατρο του παραλόγου με σαφείς αναφορές στο έργο του Σάμουελ Μπέκετ. Με το θεατρικό έργο του "Προς Ελευσίνα", εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του William Faulkner "Καθώς ψυχορραγώ", ο Μάτεσις επιχείρησε μια ανατρεπτική απεικονιση της ζωής από τη σκοπιά του θανάτου, με αναφορές στην ελληνική παράδοση από την αρχαία τραγωδία ως το δημοτικό τραγούδι και τα ελληνικά ήθη και έθιμα, όλα σε μια ανεστραμμένη οπτική. Στην πεζογραφία πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση το 1987 με τη νουβέλα "Αφροδίτη", και έγινε γνωστός το 1990 με τη "Μητέρα του σκύλου", στο οποίο αντιμετωπίζει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία μέσα από τη ματιά της κεντρικής ηρωίδας του, της ψυχωσικής Ραραούς. "Η μητέρα του σκύλου" μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing "1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του". Την ίδια προβληματική συνέχισε ο Μάτεσις με τη συλλογή διηγημάτων του "Ύλη δάσους" αλλά και το μυθιστόρημα "Ο παλαιός των Ημερών". Ανατρεπτικής γραφής ήταν και το μυθιστόρημά του "Πάντα καλά", το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήρισε αισθηματικό μυθιστόρημα, καθώς και τα "Σκοτεινός οδηγός", "Μύρτος", "Αλδεβαράν" και το παρωδιακό "Graffito". Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση λογοτεχνικών και θεωρητικών έργων (από συγγραφείς όπως οι Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Αριστοφάνης, Μολιέρος, Ίψεν, Μπωμαρσαί, Βιτράκ, Αρτώ, Πίντερ, Μάμετ, Σέπαρντ, Αραμπάλ). Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου 2013, στα 80 του χρόνια, ενώ νοσηλευόταν σε ιδιωτικό θεραπευτήριο μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Βραβεία - Διακρίσεις: 1. Διάκριση στο διαγωνισμό μονόπρακτων του θεατρικού οργανισμού "12 Αυλαία" (1964) για το μονόπρακτο "Ο σταθμός". 2. Κρατικό βραβείο θεάτρου 1966 για το έργο "Η τελετή". 3. Έπαθλο "Κάρολος Κουν"-Πόλις των Αθηνών 1989 για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς ("Περιποιητής φυτών"). 4. Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του "Η μητέρα του σκύλου". 5 . Μέγα Βραβείο Κριτικών Θεάτρου, 2000. 6. Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα "Η μητέρα του σκύλου". Έχει μεταφράσει στα ελληνικά: Mrojek, Ben Johnson, Roger Vitrac, Harold Pinter, Henrik Ibsen, Sean O' Casey, Fernando Arrabal, Joe Orton, Antonin Artaud, Margaret Atwood, Map. Macdonald, William Shakespeare, Beaumarchais, Stendhal, Alain Fournier, Στρατή Χαβιαρά, Alba Ambert, Peter Ackroyd, William Faulkner και στα νέα ελληνικά τα έργα του Αριστοφάνη: "Ειρήνη", "Πλούτος", "Βάτραχοι", "Νεφέλαι", "Όρνιθες", "Αχαρνής", "Θεσμοφοριάζουσαι", "Λυσιστράτη". Εργογραφία: Θεατρικά Έργα: -"Προς Ελευσίνα", Αθήνα, Εστία, 1995 -"Εξορία", Αθήνα, Εστία, 1982 -"Λύκε-λύκε", Αθήνα, Εστία, 1984 -"Διηγήματα", Αθήνα, Κέδρος, 1976 -"Η καθαίρεση", Αθήνα, Κέδρος, 1969 -"Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο", Αθήνα, Κέδρος, 1973· Καστανιώτης, 1997. -"Μικρό-Αστικό Δίκαιο", Αθήνα, Κέδρος, 1984 -"Περιποιητής φυτών", Αθήνα, Κέδρος, 1989, Καστανιώτης, 1997 -"Βιοχημεία", Αθήνα, Δωδώνη, 1971· Καστανιώτης, 1997 -"Η τελετή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Η βουή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος", Αθήνα, Εστία, 2002 Πεζογραφία: -"Αφροδίτη", Αθήνα, Εστία, 1986, 2000 -"Ύλη Δάσους", διηγήματα, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000 -"Η μητέρα του σκύλου", Αθήνα, Καστανιώτης, 1990 -"Ο παλαιός των ημερών", Αθήνα, Καστανιώτης, 1994 -"Πάντα καλά", Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, 2002 -"Σκοτεινός οδηγός", Αθήνα, Καστανιώτης, 2002 -"Μύρτος", Αθήνα, Καστανιώτης, 2004 - "Αλδεβαράν", Αθήνα, Καστανιώτης, 2007 - "Graffito", Αθήνα, Καστανιώτης, 2009 Μεταφράσεις: Στα αγγλικά: - "The Daughter: A Novel" [tr.by]: Fred A. Reed. London, Arcadia Press, 2002 Στα γαλλικά: -"L'enfant de chienne" [tr.by]: Jacques Bouchard. Paris, Editions Gallimard - Du Monde Entier, 1993 -"L' ancien des jours" [tr.by]: Jacwues Bouchard Paris, actes Sud, 1997 Στα γερμανικά: -"Die Tochter der Hundin", [tr.by]: Birgit Hildebrand. Munchen, Carl Hanser Verlag, 2001. Στα ιταλικά: -"Madre di cane" [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"L' Antico dei Ciorni" [tr.by]: Alberto Cabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"Πάντα καλά", [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 Στα ισπανικά: -"Memorias de una hija de perra" [tr.by]: Kristina Serna. barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Kristina Serna. Barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Margarita Ramirez - Montesinos. Madrid, Amaranto, 1999 Στα ολλανδικά: -"De Moeder Van De Hono", [tr.by]: Hero Hokwerda. Amsterdam, Uitgeverij Bakker, Prometeus, 1997 Στα γιουγκοσλάβικα: -"Drevan od postanja dana", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Stubovi Kulture, 1998 -"MAJKA ΠCA", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Deyce Novine, 1994

Γεννήθηκε στην Άμφισσα στις 20 Οκτωβρίου 1918. Τελείωσε τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1940. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του "Λαϊκού Θεάτρου" και του θιάσου "Ενωμένοι καλλιτέχνες" (1944), καθώς και μέλος του "Πειραϊκού Θεάτρου", που ίδρυσε ο Δημήτρης Ροντήρης. Το 1959 παίρνει μέρος σε παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και σε 35 χώρες όλου του κόσμου. Συμμετέχει σε δίγλωσση παράσταση στη Μόσχα και ερμηνεύει τη "Μήδεια" του Ευριπίδη, εγκαινιάζοντας την παρουσίαση αρχαίας τραγωδίας με ξένο θίασο, όπου καθένας παίζει στη δική του γλώσσα. Με τη μορφή δίγλωσσης παράστασης ερμηνεύει το ρόλο της "Αντιγόνης" του Σοφοκλή στο Κίεβο. Στην Τιφλίδα της Γεωργίας, πάλι σε δίγλωσση παράσταση, ερμηνεύει τη "Μήδεια" του Ευριπίδη. Στο Τόκιο Ιαπωνίας, σε δίγλωσση παράσταση, ερμηνεύει το ρόλο της "Ιοκάστης" στον "Οιδίποδα Τύραννο" του Σοφοκλή. Στο Coven Garden του Λονδίνου ερμηνεύει το ρόλο της "Ανδρομάχης" στους "Τρώες" του Μπερλιόζ. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του πολιτιστικού φορέα "Δεσμοί" και του "Κέντρου Αρχαίου Ελληνικού Δράματος". Δίδαξε σε θεατρικά σεμινάρια στην Αγγλία, στην Ισπανία, στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα. Το 1960, στο φεστιβάλ του Θεάτρου των Εθνών της απονέμεται ομόφωνα το πρώτο βραβείο ηθοποιίας για την ερμηνεία της στην "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή. Το 1962, το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας της απονέμει ομόφωνα το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης των Αθηνών. Το 1963, η διεθνής θεατρική επιτροπή του Παλέρμου την ανακηρύσσει ομόφωνα την καλύτερη Ευρωπαία ηθοποιό και της απονέμει Αργυρούν Μετάλλιο και η επιτροπή βραβείων "Μαρίκα Κοτοπούλη" της απονέμει ομόφωνα το ομώνυμο βραβείο. Το 1991, η γαλλική κυβέρνηση την ανακηρύσσει "Officer" της Τάξεως των Τεχνών και των Γραμμάτων. Το 1992, η Ακαδημία Αθηνών της απονέμει το "Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών". Το 1995, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, της απονέμει τον τίτλο του "Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος". Έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, στις 8 Ιουνίου 2020, σε ηλικία 102 ετών.

Η Ελένη Βαροπούλου είναι θεατρολόγος, κριτικός θεάτρου και τέχνης, μεταφράστρια, δοκιμιογράφος. Από το 1974 εργάστηκε ως κριτικός θεάτρου και δημοσιογράφος σε διάφορες ελληνικές εφημερίδες (κυρίως "Το Βήμα") και σε ευρωπαϊκά περιοδικά. Αρθρογράφησε βασικά για ευρωπαϊκά πολιτιστικά θέματα και τις σύγχρονες τάσεις στο διεθνές θέατρο. Μετέφρασε κείμενα των Χάινερ Μύλλερ, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Χέρμαν Μπροχ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γκαίτε. Δίδαξε θεατρολογία στα Πανεπιστήμια Αθήνας και Πάτρας και θεατρολογία στο Institut fur Theater-, Film- und Medienwissenschaft του J. W. Goethe Universitat (Φρανκφούρτη, Γερμανία). Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (1986-1992). Δημιούργησε και διηύθυνε το Φεστιβάλ Άργους (1992-1997). Ως κριτικός τέχνης οργάνωσε εκθέσεις όπως "16 Βιβλία - 16 Απόψεις" 1980, "Πορτρέτο του καλλιτέχνη και κοινωνικός περίγυρος" 1981, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας, την Ελληνική Συμμετοχή στην "Quatennial of Architecture and Theatre Design", Πράγα 1991, κ.ά. Ειδική σύμβουλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Είναι καλλιτεχνική υπεύθυνη της Θερινής Ακαδημίας του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος. Ειδική συνεργάτις καλλιτεχνικής διεύθυνσης στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδος.

Ο Γιάννης Τσιώλης/John Chioles (1940-2018), γεννήθηκε στην Πελοπόννησο, στο Λεβίδι Μαντινείας. Σπούδασε φιλοσοφία στο Hunter College των ΗΠΑ και έκανε το διδακτορικό του στην ελληνική τραγωδία ("Dramatic Literature, Theory, Criticism, and Directing for the Stage"), το 1972, στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, στην Καλιφόρνια. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Μπέρκλεϊ και του Στάνφορντ και διετέλεσε καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας στα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης (NYU) και της Αθήνας. Βραβεύτηκε από το National Endowment for the Humanities για τη μετάφραση της "Ορέστειας" στα αγγλικά, δυο φορές από το National Endowment for the Arts για το συγγραφικό του έργο, και το 1983 πήρε πρώτο βραβείο διηγήματος του ΡΕΝ/ΝΕΑ για το διήγημα "Before the Firing Squad" που παρουσιάζεται σε διάφορες εκδόσεις σχολικών βιβλίων. Μετέφρασε, επίσης, έργα της ελληνικής λογοτεχνίας στα αγγλικά, όπως "Το τρίτο στεφάνι" του Κώστα Ταχτσή και την "Κάθοδο των εννέα" του Θανάση Βαλτινού, μεταξύ πολλών άλλων. Το σκηνοθετικό του έργο αριθμεί 49 έργα, επί το πλείστον στο εξωτερικό -στην Ελλάδα από την περίοδο του Βολανάκη στα κρατικά θέατρα ως και πρόσφατα με την "Ισμήνη" του Ρίτσου. Τα τελευταία χρόνια του μοίραζε το χρόνο του μεταξύ Νέας Υόρκης και ορεινής Αρκαδίας. Στα ελληνικά κυκλοφόρησαν, μεταξύ άλλων, τα βιβλία του: "Θεωρία της λογοτεχνίας", 1995, "Μυθικό θέατρο, πολιτική φωνή: Ο τραγωδός Αισχύλος", 1998, "Θεωρία της θεατρικής πράξης", 2005, καθώς και η συλλογή διηγημάτων "Ο Ρωμαίος το πρεζόνι και η Ιουλιέτα το κλεφτρόνι", Καστανιώτης, 2004. Το 2011 εξελέγη ομότιμος καθηγητής του τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Έφυγε από τη ζωή στις 14 Φεβρουαρίου 2018.