Ανθολόγιο θεατρικών μονολόγων: Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς

Η Ειρήνη Κανακάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, της Δραματικής Σχολής Αθηνών, (Γ. Θεοδοσιάδη) και του Atelier Υποκριτικής και Θεατρικών Σπουδών, (Κέντρο Λαϊκού Θεάτρου) και Υποψήφια Διδάκτωρ στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών Ναυπλίου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει διδάξει υποκριτική, ιστορία θεάτρου, δημιουργική γραφή σε σεμινάρια που φιλοξενήθηκαν σε χώρους τέχνης και σχολές και Αγωγή του Προφορικού Λόγου στη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου. Έχει εργαστεί ως ηθοποιός στο θέατρο και την τηλεόραση. Ασχολείται με την πρωτότυπη γραφή, τη διόρθωση, την επιμέλεια και τη μετάφραση κειμένων. Επίσης με την επικοινωνία, οργάνωση, καλλιτεχνική επιμέλεια και σκηνοθεσία πολιτιστικών εκδηλώσεων και παραστάσεων. Από τα έργα της έχουν εκδοθεί δύο επιστημονικά συγγράμματα: "Ανθολόγιο Θεατρικών Μονολόγων Ξένοι Συγγραφείς" (Δωδώνη, 2005. Θαλασσί, 2010) και "Ανθολόγιο Θεατρικών Μονολόγων Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς" (Φίλντισι, 2012) τα οποία αφορούν συνθέσεις ιστορίας, βιογραφιών δραματουργών, συνόψεις μύθων των έργων τους και ανθολογίας μονολόγων, τα οποία έχουν επιλεχθεί ως διδακτέα ύλη σε αντίστοιχες σχολές ΑΕΙ (Θεσσαλονίκης, Ναυπλίου) και στις περισσότερες δραματικές σχολές. Επίσης έχουν εκδοθεί η δραματική κομεντί διασκευασμένη σε νουβέλα, "Άσε με να καπνίσω το δάκρυ σου" (Πλέθρον, 1996), η πολιτική παρωδία "7 Συγγραφείς κάνουν βαρελάκια στους τάφους τους" (Πορφύρα, 2008) και η νουβέλα επικής φαντασίας "Οι γυναίκες που δεν υπήρξαν ποτέ" (Εντύποις, 2013). Από τα προαναφερόμενα τα δύο πρώτα έχουν παρασταθεί αντιστοίχως στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κομοτηνής το 1996 και στο θέατρο Εντροπία το 2008-9. Επίσης συμμετείχε και στη δραματική σύνθεσή δύο μονόπρακτων, "Το τελευταίο Επουράνιον άρωμα" στο Χυτήριο το 2007 και στο φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών στο Τρένο στο Ρουφ το 2012 με τη φουτουριστική μηχανή "Yesmanity 2042", η οποία στην πλήρη μορφή της παρουσιάστηκε στον Πολυχώρο Αλεξάνδρεια τον Ιούνιο του 2013. Εμπνευστής και δημιουργός του χώρου Γραμμάτων και Τεχνών DUENDE που στηρίχτηκε στην αρχή της ανταποδοτικότητας φιλοξενώντας και διοργανώνοντας πολλαπλής φύσεως καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, δραστηριότητες και σεμινάρια κατά τη σεζόν 2014-15.

Αισχύλος (525 - 455 π.Χ.). Υπήρξε πολύ μεγάλος τραγικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας, ίσως και μεγαλύτερος απ όλους γενικά τους άλλους ομοτέχνους του. Ήταν επίσης αρχιτέκτονας, σκηνοθέτης και μουσικός. Από τα έργα του 67 χάθηκαν και μόνο 7 διασώθηκαν ("Προμηθέας Δεσμώτης", "Ικέτιδες", "Πέρσες" και "Επτά επί Θήβαις", καθώς και η τριλογία του υπό τον τίτλο "Όρέστεια" που περιλαμβάνει τα μερικότερα έργα: "Αγαμέμνων", "Χοηφόροι" και "Ευμενίδες"). Ο Αισχύλος διακρίθηκε σαν μαχητής στο Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. Πήρε εξάλλου, 13 πρώτα βραβεία από έργα του, εκτός από τα δεύτερα και τρίτα, που κατά καιρούς του απονεμήθηκαν σε αντίστοιχους διαγωνισμούς. Με το Αισχύλο η αρχαιοελληνική τραγωδία εξελίχθηκε, από τον αρχικό διθύραμβο, σε πολυπρόσωπη παράσταση και έφθασε στο μεσουράνημά της. Το ύφος του διακρίνεται για τη μεγαλοπρέπειά του, το όλο δε έργο του για το βάθος, την πρωτοτυπία στη μορφή και την ισχυρότατη φαντασία του μεγάλου ποιητή. Κατά γενική, σχεδόν, αναγνώριση ο Αισχύλος υπήρξε μέγας και, από κάθε άποψη, ασύγκριτος δημιουργός. Πέθανε από ατύχημα στη Γέλα της Σικελίας, σε ηλικία 70 ετών, και τάφηκε εκεί. Κατά σχετική ανεπιβεβαίωτη παράδοση, μια χελώνα, πέφτοντας στο κεφάλι του από ψηλά, τον σκότωσε. Στον τάφο του οι Σικελοί Έλληνες ανάγειραν μετά μνημείο, στο οποίο χάραξαν επίγραμμα, που το είχε φτιάξει ο ίδιος ο Αισχύλος, διαισθανόμενος ίσως πως το τέλος του πλησίαζε.

Ο Ευρυπίδης (480-406 π.Χ.) καταγόταν από τον Αθηναϊκό δήμο της Φλύας. Παρακολούθησε τις διδασκαλίες του Αναξαγόρα, του Πρόδικου και του Πρωταγόρα, και συνδέθηκε φιλικά με τον Σωκράτη. Για πρώτη φορά πήρε μέρος σε δραματικό αγώνα το 455 π.Χ., και από τότε δίδασκε τακτικά μέχρι τον θάνατό του. Άνθρωπος μάλλον εσωστρεφής και αυστηρός, δεν ευτύχησε στην προσωπική ζωή του. Κατά τα τελευταία χρόνια του εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία, προσκαλεσμένος από τον βασιλιά Αρχέλαο, και εκεί πέθανε. Στο έργο του αντικατοπτρίζεται το κλίμα της εποχής, με την έντονη επίδραση της σοφιστικής, την αμφισβήτηση και την αναζήτηση των θείων και των ανθρώπινων. Ο Ευριπίδης, ο από σκηνής φιλόσοφος, απεικόνισε την τραγικότητα των εσωτερικών συγκρούσεων και απέδωσε μοναδικά την ποικιλία των ψυχικών παθών και τις διακυμάνσεις της συνείδησης. Οι νεωτερισμοί του, στη μορφή των έργων του και στις ιδέες που εξέφρασε, τον έκαναν συχνά στόχο επιθέσεων. Σώζονται δεκαεννέα δράματά του πλήρη και πολλά άλλα αποσπασματικά.

Γεννήθηκε γύρω στο 445 π.Χ., ήταν Κυδαθηναιεύς, γιος του Φιλίππου και της Ζηνοδώρας, και ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή. Στο σχολείο ο κωμωδιοποιός διδάσκεται Όμηρο και Ησίοδο, μαθαίνει τον Αίσωπο και ακούει για τον Αρχίλοχο και τον Αλκαίο. Όταν ήταν εννιά ετών, διδάσκεται η Αντιγόνη του Σοφοκλή, όταν κλείνει τα δώδεκα έχει τελειώσει ο Παρθενώνας. και όταν ξεσπάει ο πελ/κός πόλεμος του λείπει ένας χρόνος για να κλείσει τα είκοσι. Πρόφτασε τη δόξα του Περικλή και είδε το θάνατό του, το 429. Θεματολογικά στο έργο του Αριστοφάνη κυριαρχεί η πολιτική, η οποία στην κωμωδία εμφανίζεται για πρώτη φορά με τον Κρατίνο. Συντηρητικός ο ίδιος, υπήρξε πολέμιος του δημαγωγού Κλέωνα και την αντίθεσή του τη βρίσκουμε στους Ιππής. Σατίρισε σκληρά τους πολιτικούς, ακόμη και τον Περικλή, τους στρατηγούς όπως το Λάμαχο, και τους ποιητές, όπως τον Ευριπίδη και τον Αισχύλο και δε λησμόνησε τον Σωκράτη. Γνωρίζουμε 44 τίτλους έργων του, οι σωζόμενες όμως κωμωδίες του είναι έντεκα: Αχαρνής, Ιππής, Νεφέλαι, Σφήκες, Ειρήνη, Όρνιθες, Λυσιστράτη, Θεσμοφοριάζουσαι, Βάτραχοι, Εκκλησιάζουσαι, Πλούτος. Πήρε μία πρώτη νίκη στα Διονύσια και τέσσερις στα Λήναια. Πέθανε γύρω στο 386 π.Χ.

Ο Μένανδρος, Αθηναίος κωμικός ποιητής, είναι ο σημαντικότερος της νέας αττικής κωμωδίας και ο θεμελιωτής της. Γεννήθηκε στην Κηφισιά το 342/41. Ως έφηβος ο Μένανδρος μαθήτευσε στην περιπατητική σχολή του Αριστοτέλη που στην εποχή του είχε διευθυντή τον Θεόφραστο και γνωρίστηκε στην στρατιωτική του θητεία με τον μετέπειτα μεγάλο φιλόσοφο Επίκουρο με τον οποίο συνδέθηκε με βαθιά φιλία. Παρόλο που ο Μένανδρος έγραψε πάνω από 100 κωμωδίες κέρδισε μόνο 8 πρώτες νίκες. Η μεγάλη δόξα και η αναγνώριση ήρθαν από τους μεταγενέστερους μετά από τον θάνατο του το 292/1.

Οι ασφαλείς πληροφορίες για την εποχή που έζησε ο ποιητής Ηρώνδας είναι λιγοστές, το ίδιο και αυτές που αφορούν τον τόπο της καταγωγής του, το πού πέρασε τη ζωή του και άλλα σχετικά με την ταυτότητα του προσώπου του. Ακόμα και για το όνομά του έχουμε εκτός από το Ηρώνδας, και τον τύπο Ηρώδας. Εσωτερικά στοιχεία από το έργο του οδηγούν στο ότι τα χρόνια περί το 270 π.Χ. σηματοδοτούν την ακμή του ποιητή, οπότε η γέννησή του δεν θα ήταν λάθος να τοποθετηθεί κοντά στο 300 π.Χ. Ο Ηρώνδας έγραψε "μίμους", λογοτεχνικό είδος προορισμένο για απαγγελία, όπου το κλίμα που κυριαρχεί είναι αυτό των καθημερινών σκηνών σε αστικό κατά κανόνα περιβάλλον, με ρεαλισμό, με ολοκληρωμένους τους χαρακτήρες των λαϊκών ανθρώπων του, που εκδηλώνουν σταθερές συμπεριφορές μέσα από την εικονογράφηση υποθέσεων της προσωπικής ζωής τους, με δεδομένα μοτίβα στα οποία επανέρχεται, ζωντανούς διαλόγους, συχνά ελάχιστα ευπρεπείς, όπως τουλάχιστον το εννοούμε σήμερα - μια πιστή, εν τέλει, καταγραφή της ζωής, τοιχογραφία ηθών και προσώπων, με ειρωνική ματιά, με πολλά στοιχεία παρωδίας, δίχως όμως εκζήτηση.

Ο Θεόκριτος ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της Ελληνιστικής εποχής, πρωτοπόρος της βουκολικής ποίησης που άνθισε περίπου τον 3ο π.Χ αιώνα. Για τη ζωή του Θεόκριτου δεν διαθέτουμε πολλές πληροφορίες, ενώ όσα γνωρίζουμε προέρχονται κυρίως από το ίδιο το έργο του. Πιθανότερη χρονική περίοδος γέννησής του θεωρείται το 300 π.Χ. περίπου, καθώς η ακμή του συνέπεσε με την 124η Ολυμπιάδα (284 - 280 π.Χ.). Σχετικά με τον τόπο καταγωγής του, μία ευρύτερα αποδεκτή θεώρηση είναι πως γεννήθηκε στις Συρακούσες, άποψη που φαίνεται να επιβεβαιώνεται και μέσα από το ίδιο το έργο του (Ειδύλλιο XXVIII, στ. 16-18). Θεωρείται επίσης πολύ πιθανό πως έζησε στην Κω, την Αλεξάνδρεια καθώς και στην Αίγυπτο την περίοδο του Πτολεμαίου Β'. [πηγή: Βικιπαίδεια, 24/2/2012]

Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς (120-180 μ.Χ. περίπου) γεννήθηκε στα Σαμόσατα, μια πόλη δίπλα στον ποταμό Ευφράτη, στο σημερινό Κουρδιστάν, στην εξελληνισμένη τότε Συριακή επαρχία με το όνομα Κομμαγηνή (τα Σαμόσατα λέγονται σήμερα Σαμσάτ και ανήκουν στην Τουρκία). Στην αρχή τον βρίσκουμε μέσα στο εργαστήρι του θείου του, που ήταν γλύπτης. Στο μικρό Λουκιανό όμως δεν άρεσε καθόλου η γλυπτική, ούτε και ήθελε να δουλεύει μαζί με το θείο του. Αντί γι' αυτό προτίμησε να μάθει τα ελληνικά και να σπουδάσει τη ρητορική τέχνη, στην οποία έγινε πράγματι πολύ καλός. Αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να κάνει πολλά ταξίδια και να γνωρίσει πολλές χώρες. Από την Αντιόχεια της Συρίας, όπου εργάστηκε για πρώτη φορά ως ρήτορας, και τη Μικρασία, πέρασε στην Ελλάδα και ταξίδεψε πολλές φορές στην Ιταλία και τη μακρινή Γαλατία. Γύρω στα σαράντα εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, βιοποριζόμενος από τη σοφιστική, και ασχολήθηκε παράλληλα με τον σατιρικό διάλογο και την επικούρεια φιλοσοφία. Ο Λουκιανός έγραψε πολλά έργα. Σε μια εποχή που οι διανοοούμενοι φρόντιζαν να "ελληνοφέρνουν", τόνιζε πάντα τη Συριακή καταγωγή του, δίνοντας το παράδειγμα ενός Έλληνα μετέχοντος της Ελληνικής Παιδείας και όχι κατ' όνομα. Θεωρείται, μεταξύ άλλων, ο πατέρας της επιστημονικής φαντασίας, με έργα για διαστημικά ταξίδια και αστ��οναύτες, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται τα "Αληθής ιστορία" και "Ικαρομένιππος".