Κριτική κινηματογράφου

Συγγραφέας, κριτικός, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης, επιφανής μορφή του μεταπολεμικού θεάτρου, ο Μάριος Πλωρίτης που το πραγματικό του όνομα ήταν Μάριος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1919 στον Πειραιά. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες, αλλά στη συνέχεια αφοσιώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στα γράμματα και στο θέατρο. Η παρουσία του στην πνευματική ζωή χρονολογείται από τα χρόνια της Κατοχής οπότε, νεαρός ακόμα, συμμετείχε στην ομάδα του Καρόλου Κουν που ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης (1942). Την ίδια εποχή δημοσίευσε και την πρώτη του μετάφραση έργου του Πιραντέλλο "Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε" και δυο χρόνια αργότερα συνέβαλε στη δημιουργία του εκδοτικού οίκου "Ίκαρος". Έκτοτε μετέφρασε πάμπολλα έργα γνωστών συγγραφέων (Μπέρναρ Σω, Ίψεν, Ανουίγ, Μπρεχτ, Πίντερ, Στρίντμπεργκ κ.ά.) και συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες και περιοδικά. Παράλληλα ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα ως σκηνοθέτης. Το 1950 παντρεύτηκε την Έλλη Λαμπέτη, με την οποία χώρισαν το 1953. Εκτός από την συγγραφική-καλλιτεχνική δράση του, ο Πλωρίτης επέδειξε ενδιαφέρον και για τα πολιτικά δρώμενα και με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα άσκησε σφοδρή κριτική στις επιλογές των κυβερνήσεων του συντηρητικού χώρου, ιδίως μετά τα "Ιουλιανά" του 1965. Κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού καθεστώτος 1967-1974 διέμεινε στο Παρίσι, όπου ανέπτυξε πλούσια αντιδικτατορική δραστηριότητα. Μετά τη μεταπολίτευση αφοσιώθηκε κυρίως στα πνευματικά του ενδιαφέροντα, ενδιαφερόμενος πάντα για τα διαδραματιζόμενα στην πολιτική και εθνική ζωή. Ο Μάριος Πλωρίτης πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου του 2006.

Ο Διαμάντης Λεβεντάκος (γεν. 1940) είναι σκηνοθέτης και θεωρητικός του κινηματογράφου. Το 1968 συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού "Σύγχρονος Κινηματογράφος". Στη συνέχεια, επιμελήθηκε τους συλλογικούς τόμους "Σύγχρονη θεωρία κινηματογράφου" (εκδόσεις Ράππα, 1972) και "Κινηματογράφος και πολιτική" (εκδ. Εξάντας, 1976). Σκηνοθέτησε τα ντοκιμαντέρ: "Εμφύλιος λόγος", 1979, σε παραγωγή της εταιρείας Cinetic, "Η Ελλάδα ταξιδεύει", 2004, κ.ά. Είναι επιμελητής πολλών εκδοτικών σειρών στις επιστήμες του ανθρώπου ("Οπτικοακουστική κουλτούρα", "Στοχαστές του 20ου αιώνα", "Επικοινωνία και κουλτούρα", "Φιλοσοφικό καφενείο", κ.ά.), ενώ έχει εκδώσει, επίσης, μία νουβέλα ("Αλαχία", εκδ. Πατάκη, 2000). Είναι διευθυντής του Κέντρου Πολιτιστικών Μελετών.

Ο Μιχάλης (Μισέλ) Δημόπουλος σπούδασε κινηματογράφο στη Γαλλία και ξεκίνησε την καριέρα του ως κριτικός κινηματογράφου στην "Αυγή" και στο περιοδικό "Σύγχρονος Κινηματογράφος", τη δεκαετία του '70. Συνεργάστηκε με διάφορους εκδοτικούς οίκους και συνεισέφερε ουσιαστικά στο ελληνικό κινηματογραφικό τοπίο, όταν ανέλαβε ως καλλιτεχνικός διευθυντής το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1992-2004), το οποίο κατόρθωσε να κάνει διεθνές με σημαντικές αξιώσεις. Συνεργάστηκε αρμονικά με ελληνικούς και ξένους κινηματογραφικούς φορείς, στο πλαίσιο της διοργάνωσης αφιερωμάτων σε γνωστούς κινηματογραφικούς δημιουργούς, με τον Δημήτρη Εϊπίδη, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του προγράμματος των "Νέων Οριζόντων", αλλά και με δημοσιογράφους, κινηματογραφιστές και μεγάλα ονόματα της έβδομης τέχνης.

Ο Μπάμπης Ακτσόγλου γεννήθηκε το 1954 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τις κινηματογραφικές σπουδές του στο Παρίσι, συνεργάστηκε με τα περιοδικά "Οθόνη", "Φιλμ", "Σινεμά", "Προοδευτικός Κινηματογράφος", καθώς και με τα "Κινηματογραφικά Τετράδια", που ίδρυσε μαζί με ομάδα Θεσσαλονικέων κινηματογραφόφιλων. Μετά το 1987, συνεργαζόταν αποκλειστικά με το περιοδικό "Αθηνόραμα". Έγραψε μονογραφίες σκηνοθετών (Χίτσκοκ, Πολάνσκι, Κόπολα, Λόουζι), καθώς και μια μελέτη για το Ουέστερν. Επιμελήθηκε την έκδοση "Le cinema grec" (Centre Georges Pompidou), καθώς και διάφορα βιβλία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (Τζαβέλλας, Σαμπρόλ, Ντράγιερ, Μπουνιουέλ, Ιμαμούρα, Μιζογκούτσι, Αλμοδόβαρ, Γουϊντερμπότομ, Σερώ, Βέντερς, Σβανκμάγιερ, κ.ά.). Διετέλεσε, για διαδοχικές περιόδους, υπεύθυνος προγραμματισμού του δικτύου αιθουσών "Filmcenter" του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Επίσης, υπήρξε, μαζί με άλλους, ιδρυτής της αλυσίδας καταστημάτων "Clip Art". Πέθανε στην Αθήνα τα ξημερώματα της Πέμπτης 18 Ιανουαρίου 2007, σε ηλικία 52 ετών, από ανακοπή καρδιάς, κατά τη διάρκεια προγραμματισμένης νοσηλείας του στον Ερυθρό Σταυρό. Στην ανακοίνωση του περιοδικού "Αθηνόραμα" για την απώλειά του, σημειώνεται: "Ο κόσμος του κινηματογράφου, της κριτικής, της σκέψης, του πολιτισμού, οι χιλιάδες αναγνώστες του, έχασαν έναν πολύτιμο άνθρωπο, ο οποίος αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την ελληνική δημοσιογραφία τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ο Μπάμπης Ακτσόγλου δεν υπάρχει πια. Η οικογένεια του "Αθηνοράματος" θρηνεί για την ξαφνική απώλεια του αγαπημένου μέλους της. [...] Ο κινηματογράφος δεν ήταν για τον Μπάμπη απλώς επαγγελματική ενασχόληση, ήταν υπόθεση ζωής. Στον ίδιο δεν άρεσαν τα μεγάλα λόγια, αλλά οι αναγνώστες του μπορούσαν εύκολα να διακρίνουν πίσω από τις κριτικές του τη βαθιά και πολύπλευρη κουλτούρα του, την ευρύτατη και βαθιά γνώση του κινηματογράφου, αλλά - και κυρίως - την ανυποχώρητη υπεράσπιση ενός κινηματογράφου που δεν είναι απλώς και μόνο καταναλωτικό προϊόν. Αντικειμενικός πάντοτε στην κριτική του, τολμούσε επανειλημμένα να πηγαίνει κόντρα στα ρεύματα της εποχής. Μπορεί να συμφωνούσες ή να διαφωνούσες με την κριτική του Μπάμπη Ακτσόγλου, ήσουν όμως πάντα βέβαιος ότι ήταν μια κριτική έντιμη, τεκμηριωμένη με σαφή κριτήρια. Σε αυτές τις ιδιότητές του οφειλόταν άλλωστε και η ιδιαίτερη, στενή σχέση που είχε διαμορφώσει με τους χιλιάδες φίλους του κινηματογράφου που διάβαζαν κάθε εβδομάδα τα κείμενα του."

Ο Χρήστος Μήτσης είναι κριτικός κινηματογράφου, αρχισυντάκτης, από το 1989, και στη συνέχεια διευθυντής (μετά την αποχώρηση του Γιώργου Τζιώτζιου), μεταξύ 1997-2007, του περιοδικού "Σινεμά". Υπήρξε από τους βασικούς εμπνευστές και διοργανωτές του κινηματογραφικού φεστιβάλ της Αθήνας, "Νύχτες Πρεμιέρας". Επίσης, διετέλεσε υπεύθυνος προγραμματισμού, την περίοδο 2004-2005, του δικτύου αιθουσών "Filmcenter" του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Μετά τον θάνατο του Μπάμπη Ακτσόγλου, το 2007, ανέλαβε τη θέση του κριτικού κινηματογράφου στο περιοδικό "Αθηνόραμα".

Είτε με την πρακτική είτε με την θεωρητική πλευρά του κινηματογράφου, ο Μάκης Μωραϊτης ασχολείται με τις εικόνες του από το 1976, αμέσως μετά τις σπουδές του στο N.Y. University: σκηνοθεσίες ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, παραγωγές και σκηνοθεσίες σειρών επιμορφωτικών και ψυχαγωγικών για την κρατική τηλεόραση, συγγραφή, μετάφραση και επιμέλεια βιβλίων πάνω σε ποικίλα θέματα της κινηματογραφικής πρακτικής και αισθητικής, έκδοση κινηματογραφικών περιοδικών, διδασκαλία σε κινηματογραφικές σχολές.

Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Σπούδασε χημεία στο Μόνκτον (Καναδά) και στην Ορλεάνη (Γαλλία) και φωτογραφία στην ΑΚΤΟ. Παρακολούθησε σεμινάρια σκηνοθεσίας και κινηματογράφου, πολιτιστικής διαχείρισης και σημειολογίας του θεάτρου, της φωτογραφίας και της λογοτεχνίας. Από το 2001 έχει διδάξει σε πολλά σεμινάρια σχετικά με τον κινηματογράφο, κυριώς στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης-Οπτικοακουστικού Τομέα. (Ε.Τ.Ε.Κ.Τ.-Ο.Τ.) και στη Σχολή Σταυράκου. Είναι κριτικός κινηματογράφου. Έχει γράψει σε διάφορες εφημερίδες ("Εξόρμηση", "Αθηναϊκή" κ.λπ.) και σε περιοδικά ("Μανδραγόρας", "Ουτοπία", "Άρδην", "Γραφή", "Ύφος" κ.ά.). Υπήρξε εκδότης και διευθυντής σύνταξης του περιοδικού "αντι-Κινηματογράφος" και τώρα του "Επικοινωνία και Κινηματογράφος" (πλέον στο διαδίκτυο: www.cinema-greece.gr). Από το 1992 είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), της οποίας έχει διατελέσει πρόεδρος του Δ.Σ. Επίσης είναι μέλος της Ένωσης Πολιτιστικών Συντακτών και της Ελληνικής Εταιρείας Δημοσίων Σχέσεων.

Ο Νίκος Κολοβός (1938-2006), γεννήθηκε στο Βόλο. Σπούδασε νομικά και διετέλεσε δύο φορές πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου, με έντονη συνδικαλιστική δραστηριότητα. Με τον κινηματογράφο ασχολήθηκε από το 1960 με σειρά κριτικών και θεωρητικών κειμένων. Υπήρξε από τους βασικούς συντάκτες της δεύτερης, μεταπολιτευτικής περιόδου του περιοδικού "Σύγχρονος Κινηματογράφος". Στη συνέχεια, χωρίς να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, συνεργάστηκε με τις εκδόσεις "Αιγόκερως" και με τις εκδόσεις του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και δίδαξε κινηματογράφο στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ήταν επίσης διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και συνεργάστηκε με το Τμήμα Πολιτισμού του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Ο Νίκος Κολοβός υπήρξε, επίσης, δεινός ορειβάτης, και έγραψε και δημοσίευσε, εκτός των άλλων, κείμενα για την ελληνική φύση και το περιβάλλον, περιηγητικές εντυπώσεις από το Πήλιο, κ.ο.κ.

Ο Θεόδωρος Σούμας είναι συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου. Άρχισε τις κινηματογραφικές σπουδές του στο "Ινστιτούτο Τεχνών της Επικοινωνίας" των Βρυξελλών (IAD). Τις συνέχισε με πτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές κινηματογράφου στο 8ο Πανεπιστήμιο Παρισιού, και σαν ελεύθερος ακροατής στο 3ο Πανεπιστήμιο. Πήρε πτυχίο φιλοσοφίας από το 8ο Πανεπιστήμιο. Παρακολούθησε επί διετία μαθήματα του τμήματος της Ψυχανάλυσης. Έχει δημοσιεύσει κριτικές και μελέτες του για το σινεμά σε πολλά κινηματογραφικά περιοδικά, στο "Τέταρτο", στην "Αυγή", σε εκδόσεις του "Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης" κ.α. Έχει σκηνοθετήσει και γράψει τα σενάρια δυο ταινιών μικρού μήκους και του δεύτερου μέρους της ταινίας μεγάλου μήκους "Περί έρωτος" (μαζί με τη Μαρία Γαβαλά). Στις εκδόσεις Αιγόκερως έχει δημοσιεύσει τα βιβλία "Κινηματογράφος και σεξουαλικότητα-ερωτισμός" (1983), "Έρωτας, ψυχολογία και αισθητική στο χολλυγουντιανό σινενά" (1992), "12 Ευρωπαίοι Σκηνοθέτες" (1999), "Κινηματογράφος και έρωτας" (2005) και "Εθνικές κινηματογραφίες, στιλ και σκηνοθέτες" (2009). Στις εκδόσεις Απόπειρα έχει δημοσιεύσει τη συλλογή διηγημάτων "Η Κλαίρη και η θάλασσα" (2001).

Ο κριτικός κινηματογράφου και ποιητής Δημήτρης Χαρίτος γεννήθηκε το 1930 στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γράφει κριτική και θεωρητικά κείμενα για τον κινηματογράφο και τις εικαστικές τέχνες από τις αρχές της δεκαετίας του '60, παράλληλα με την ενασχόλησή του με την ποίηση. Για πολλά χρόνια διετέλεσε γενικός γραμματέας και πρόεδρος της Πανελληνίας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), ενώ στα έτη 1991-1993 υπήρξε αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Επί δεκατέσσερα χρόνια ήταν μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Εθνικής Κινηματογραφίας του Υπουργείου Πολιτισμού. Στο διάστημα 2000-2002 ήταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής του (τότε) Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καλαμάτας. Έχει διατελέσει μέλος κριτικών επιτροπών σε κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διετέλεσε κριτικός κινηματογράφου στο περιοδικό "Αντί", ενώ σήμερα κρατάει τη στήλη της κινηματογραφικής κριτικής στο περιοδικό "Νέα Εστία". Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1955 με την ποιητική συλλογή "Ιστορία του Απρίλη" (ιδ. έκδοση). Ακολούθησαν οι ποιητικές συλλογές "Περιπέτειες με τον ήλιο, τη θάλασσα και τον έρωτα", ιδ. έκδοση, 1961, "Μανδραγόρες", εκδ. Φιλιππότη, 1980, και πιο πρόσφατα η συλλογή "Μυθεύματα κι αυτοβιόγραφα", εκδ. Γαβριηλίδης, 2009.

Η Χρυσάνθη Σωτηροπούλου γεννήθηκε στην Ακράτα Αχαΐας. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών της Νομικής Σχολής Αθηνών. Έχει εκδώσει τα βιβλία: -"Ελληνική κινηματογραφία 1965-1975: θεσμικό πλαίσιο, οικονομική κατάσταση", Αθήνα: Θεμέλιο, 1989. -"Η διασπορά στον ελληνικό κινηματογράφο - επιδράσεις και επιρροές στη θεματολογική εξέλιξη των ταινιών της περιόδου 1945-1986", Αθήνα: Θεμέλιο, 1995 -"Ντύνοντας το μύθο στο βιβλίο του Γ. Ζιάκα: Ο Μεγαλέξανδρος σε κοντινό πλάνο", Αθήνα: Θεμέλιο, 1995 - κ.ά. Έχει επίσης δημοσιεύσει άρθρα, μελέτες και εισηγήσεις για ζητήματα θεωρίας του κινηματογράφου.

Γεννήθηκε το 1949, στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1982 συνεργάζεται με τον ποιητή Κώστα Μαυρουδή στην έκδοση του λογοτεχνικού περιοδικού "Το Δέντρο". Έχει γράψει τις συλλογές διηγημάτων: "Αρπακτικά", 1990, "Πρωινή επίσκεψη", 1993, "Σκιές γυναικών", 1996, "Ο ύπνος του Άλφρεντ", 1999, "Η γυναίκα που μιλά", 2002 (κρατικό βραβείο Διηγήματος & βραβείο Διηγήματος του περιοδικού "Διαβάζω"), "Η παρουσία", 2010, το μυθιστόρημα "Οικογενειακές ιστορίες", 2006, και τις μελέτες για σκηνοθέτες του κινηματογράφου: "Όρσον Ουέλς", 1985, "Αφοι Ταβιάνι", 1986, και "Τζων Χιούστον", 1988. Άρθρα του για τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, ειδικές εκδόσεις και εφημερίδες. Aπό το 1998 συνεργάζεται με το ένθετο "Βιβλιοθήκη" της εφημερίδας "Ελευθεροτυπία", δημοσιεύοντας κυρίως, κριτικές ξένης λογοτεχνίας. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στην Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης του Εθνικού Θεάτρου. Έχει διδάξει σενάριο σε διάφορες κινηματογραφικές σχολές και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης). Το 2007 σκηνοθέτησε τη μικρού μήκους ταινία "Ο δολοφόνος της λεωφόρου" (15'), μαζί με τον γιο του Βασίλη Γουδέλη, βασισμένη σε διήγημά του από τη συλλογή "Αρπακτικά". Ακολούθησε, το 2008, η μικρού μήκους ταινία "Η συνάντηση" (14'), βασισμένη και πάλι σε δικά του διηγήματα, η οποία απέσπασε τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, για "την πρωτότυπη και σύγχρονη κινηματογράφηση και τη νέα ματιά στην κινηματογραφική γλώσσα". (φωτογραφία: Giovanni Giovannetti, www.ekebi.gr)

Η Μαρία Γαβαλά γεννήθηκε στο Κορωπί Αττικής το 1947. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού "Σύγχρονος Κινηματογράφος" (1980-84) δημοσίευσε πολλά κείμενα για τον κινηματογράφο. Κινηματογραφικά κείμενά της υπάρχουν επίσης δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά κι εφημερίδες. Έγραψε σενάρια, γύρισε ταινίες μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και σκηνοθέτησε τις μεγάλου μήκους ταινίες: "Περί Έρωτος" (1981). - Τιμήθηκε με βραβείο στο "Φεστιβάλ Γυναικείου Κινηματογράφου" της Φλωρεντίας, το 1983, "Άρωμα βιολέτας" (1985) και "Το μαγικό γυαλί" (1989) - Τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Κινηματογράφου, την ίδια χρονιά. Δόκιμη πεζογράφος, μετά το 1994, έχει στο ενεργητικό της επτά μυθιστορήματα ("Η υπηρέτρια των αγγέλων", 1994, "Η κυρία του σπιτιού", 1996, "Παραθαλάσσιο θέρετρο το χειμώνα", 1999, "Στη δροσιά των κήπων μου", 2001, "Ακραία καιρικά φαινόμενα", 2003, "Τα κορίτσια της πλατείας", 2006, "Ο λεμονόκηπος", 2012) και μία συλλογή διηγημάτων ("Από γυαλί", 2011). Έχει δημοσιεύσει διηγήματα σε περιοδικά και εφημερίδες. Επίσης, έχει μεταφράσει θεωρητικά κείμενα για τον κινηματογράφο και σύγχρονα μυθιστορήματα, πάντα από τη γαλλική γλώσσα. (Φωτογραφία: Κώστας Μητρόπουλος)