Το ελληνικό τοπίο

Ο Ιωσήφ Στεφάνου του Νικολάου και της Βασιλείας, είναι αρχιτέκτονας πολεοδόμος, καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και διευθυντής του Εργαστηρίου Πολεοδομικής Σύνθεσης του Τμήματος Αρχιτεκτόνων. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στην Ecole Nationale Superieure des Beaux, Πολεοδομία στο Institut D'Urbanisme de l'Universite de Paris και στο Universite des Vincennes (D.E.A. και doctorat 3ου κύκλου). Κοινωνική Ψυχολογία στο Universite Louis Pasteur de Strasbourg (D.E.A. και doctorat 3ου κύκλου). Ψυχολογία του χώρου στο Universite Strasbourg 1 (doctorat d'etat). Είναι Αντιπρόεδρος της Επιτροπής "Comite d'experts sur les aspects sociaux du logement eu egard au vieillissement de la population" του Συμβουλίου της Ευρώπης. Περισσότερες από 100 επιστημονικές εργασίες του έχουν εκδοθεί ή δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.

Η Ιουλία Στεφάνου είναι αρχιτέκτων, διπλωματούχος της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού (D.P.L.G), και πολεοδόμος, διπλωματούχος του Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου του Παρισιού (D.I.U.P.). Έχει ασχοληθεί με αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες και εργάστηκε στο Γραφείο Μελέτης Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου. Είναι ερευνήτρια στο Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης του Ε.Μ.Π.

Η Αργυρώ Λουκάκη, Αναπλ. Καθηγήτρια Ελληνικής Τέχνης, Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Σχολή Γεωγραφίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και το Ashmolean Museum), και κάτοχος διπλωμάτων Αρχιτεκτονικής (ΕΜΠ), Χωροταξίας και Πολεοδομίας (Μ.Α., Πανεπιστήμιο Sussex), και Περιφερειακής Ανάπτυξης (Master, Πάντειο Πανεπιστήμιο). Οι σπουδές και το ερευνητικό έργο της έχουν συνοδευτεί από υποτροφίες, βραβεία και διακρίσεις (Princeton University, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης, ΙΚΥ, κλπ.). Στην ερευνητική, διδακτική και σχεδιαστική της εμπειρία σε διάφορα ΑΕΙ και μέχρι το 2011 στο Υπουργείο Πολιτισμού, περιλαμβάνονται η αντίληψη, οι αναπαραστάσεις και η αισθητική του χώρου, η Ελληνική καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά μέσα στο σημερινό παγκόσμιο πλαίσιο, η Μεσογειακή πολιτιστική γεωγραφία, πόλη και τοπίο, η τέχνη στον αστικό χώρο, η κοινωνική ανάλυση, η τουριστική πολιτική, η αισθητική των αναστηλώσεων μνημείων, το Δυτικό και Ανατολικό 'γεωγραφικό ασυνείδητο'. Παράλληλα, έχει διατελέσει Προϊσταμένη Αρχαιολογικών Έργων της 1ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και σύμβουλος Τ.Α. γ��α πολεοδομικά θέματα, ενώ έχει σχεδιάσει κτίρια, αστικά και αρχαιολογικά τοπία, και έχει συντάξει αναστηλωτικές μελέτες. Συμμετείχε σε διεθνές φεστιβάλ οικολογικού κινηματογράφου ως μέλος της Κριτικής Επιτροπής. Το ερευνητικό έργο της έχει πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας (Ακαδημία Αθηνών, ΕΜΠ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΑΠΘ) και του εξωτερικού (Program in Hellenic Studies, Princeton University). Επιστημονικά κείμενά της στα αγγλικά και τα ελληνικά αποτελούν διδακτέα ύλη σε ΑΕΙ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Το δημοσιευμένο επιστημονικό της έργο περιλαμβάνει τα αγγλόφωνα βιβλία "Living Ruins, Value Conflicts" (Ashgate, 2008) και "The Geographical Unconscious" (Ashgate, 2014), άρθρα σε ξένα και ελληνικά περιοδικά με κριτές, κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους και σε πρακτικά συνεδρίων, διδακτικά εγχειρίδια, βιβλιοκρισίες, πρωτότυπες ερευνητικές μονογραφίες και κείμενα αρχιτεκτονικής θεωρίας στον Τύπο.

Ο Ευάγγελος Δ. Πρόντζας σπούδασε Οικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην Οικονομική Ιστορία. Επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου όπου διδάσκει Οικονομική Ιστορία. Αυτοτελή έργα του αποτελούν: "La monetarisation et la differenciation des cultures en Thessalie", (1987), 3 τ.· "Οικονομία και Γαιοκτησία στη Θεσσαλία, 1881-1912", (1992), 2 τ.· "Η αυθεντία του νομίσματος στην νεοελληνική κοινωνία", (1995)· "Οικονομικός προστατευτισμός και βαλκανική συνεργασία", (1996)· "Οικονομική Ιστορία. Ζητήματα μεθόδου και περιεχομένου", (1997)· "Οικονομικός εθνικισμός. Δοκίμιο στη νεοελληνική ιστορία", (1999)· (σε συνεργ. Π. Πετρίδη) "Δίκαιο, Ιστορία και Θεσμοί. Τιμητικό αφιέρωμα στον Νικόλαο Ι. Πανταζόπουλο", (2000).

Η Λίλα Λεοντίδου, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος-Γεωγράφος (EMΠ, LSE), είναι Καθηγήτρια στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και Aκαδημαϊκή Υπεύθυνη του Προγράμματος Σπουδών Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Καθηγήτρια και Πρόεδρος Τμήματος), όπου πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πρώτου ελληνικού πανεπιστημιακού Τμήματος Γεωγραφίας· στο Λονδίνο (Senior Lecturer Γεωγραφίας και Μεσογειακών Σπουδών, King’s College London)· στην Αθήνα (ΕΜΠ, Αναπλ. Καθηγήτρια Γεωγραφίας και Σχεδιασμού στη Σχολή Τοπογράφων)· και στη Θεσσαλονίκη (Α.Π.Θ., βοηθός στην Πολεοδομία-Χωροταξία της Σχολής Αρχιτεκτόνων). Mε ακαδημαϊκές προσκλήσεις δίδαξε και στα Πανεπιστήμια Paris 1 - Pantheon - Sorbonne, Caen, και Johns Hopkins University, ως Senior Fellow. Τα κυριότερα βιβλία της είναι "The Mediterranean City in Transition", (Cambridge U.P. 1990/2006), "Πόλεις της σιωπής (ΕΤΒΑ & Θεμέλιο 1989), "Αγεωγράφητος χώρα" (Ελληνικά Γράμματα 2005, αναθεωρ. 2011, Προπομπός), συνεπιμέλεια των "Mediterranean Tourism" (Routledge 2001) και "Urban Sprawl in Europe" (Blackwell 2007). Έχει επίσης δημοσιεύσει περί τις 200 εργασίες σε βιβλία και επιστημονικά περιοδικά στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά, ενώ έργα της έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, ιταλικά, γερμανικά και ιαπωνικά.

O Κωνσταντίνος Κυριακός γεννήθηκε στη Χίο. Καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πατρών). Στα περισσότερα από εκατό μελετήματα και άρθρα του γύρω από το θέατρο και τον κινηματογράφο, έχει ασχοληθεί, μεταξύ άλλων, με την ιστοριογραφία της ελληνικής σκηνής με έμφαση σε ζητήματα πρόσληψης (θέατρο 19ου αιώνα, ρωσικό θέατρο και Αντόν Τσέχοφ), τη θεωρία της υποκριτικής τέχνης ("starstudies"), τις διεπιστημονικές προσεγγίσεις του θεάτρου με τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο, τις αρχαιόθεμες ταινίες της ελληνικής κινηματογραφίας και θέματα κοινωνικού φύλου και ταυτότητας στο θέατρο (σκηνή και δραματουργία) και στον κινηματογράφο (queer studies και θεωρίες της αρρενωπότητας). Δίδαξε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Εργάσθηκε ως δραματολόγος, συντάκτης, μεταφραστής και υπεύθυνος έκδοσης μελετών στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Βόλου και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Αρθρογραφεί στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.

Ο Παναγιώτης N. Δουκέλλης είναι καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε ζητήματα κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας του αρχαίου κόσμου, όπως και σε ζητήματα κοινωνικής παραγωγής του χώρου. Έχει διδάξει σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια.

O Jack L. Davis είναι καθηγητής της Ελληνικής Αρχαιολογίας στην έδρα Carl W. Blegen του Πανεπιστημίου του Cincinnati. Έχει διευθύνει περιφερειακές αρχαιολογικές έρευνες στην Τζια (1983-84), τη Νεμέα (1983-89) και την Πυλία (1991-95), καθώς και στις περιοχές του Δυρραχίου και της Mallakastra της Αλβανίας (1998-2005). Το πιο πρόσφατο έργο του είναι, από κοινού με τους Fariba Zarinebaf και John Bennet, το "An historical and economic geography of Ottoman Greece: The southwestern Morea in the 18th century" (Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών Αθηνών, 2005). Αυτήν την περίοδο επιβλέπει τη μελέτη των αδημοσίευτων ευρημάτων από τις ανασκαφές του Carl W. Blegen στο Ανάκτορο του Νέστορα και ανασκάπτει αρχαίο ελληνικό ιερό που ανακαλύφθηκε πρόσφατα κοντά στην αποικία της Απολλωνίας, στην κεντρική Αλβανία.

Ο Ααρών Κοέν σπούδασε αρχιτέκτονας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (1998) και πήρε το 1ο βραβείο για τη Διπλωματική του εργασία από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ). Συνέχισε τις σπουδές του στη Νέα Υόρκη όπου πήρε Μάστερ Αρχιτεκτονικής MArch από το Pratt Institute (2000) και Μάστερ Επαγγελματικών Σπουδών στις Διαδραστικές Τηλεπικοινωνίες MPS Interactive Telecommunications, από το New York University (2001). Έχει εργαστεί στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη (Christian Hubert Studio, Asymptote Architecture). Ειδικότερα έχει ασχοληθεί με ψηφιακά διαδραστικά μέσα όταν αυτά σχετίζονται με την αρχιτεκτονική και τη μεταμορφώνουν. Έχει συμμετάσχει και βραβευθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και εκθέσεις. Μερικές από τις διακρίσεις του περιλαμβάνουν έπαινο στο διεθνή διαγωνισμό Ψηφιακής Αρχιτεκτονικής (FEIDAD, Ταϊβάν), 2ο Βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό διαδραστικού σχεδιασμού (Embodiment and Expression - Intel, Όρεγκον), ενώ έχει στο ενεργητικό του συμμετοχές στο συλλογικό εκθεσιακό τμήμα της Biennale Βενετίας (Less Aesthetics More Ethics, Βενετία), στην Έκθεση User Illusion, Νέα Υόρκη και στο Petrobras Virtual Reality Show, Ρίο ντε Τζανέιρο. Είναι εντεταλμένος λέκτορας 407 στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας όπου διδάσκει από το 2007 αρχιτεκτονικές προεκτάσεις και εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας στους φοιτητές Αρχιτεκτονικής. Έχει διδάξει επίσης στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π. μαθήματα σχετικά με τη χρήση υπολογιστών στην αρχιτεκτονική (2003-2007). Εργάζεται ως αρχιτέκτονας στην Αθήνα. Είναι μέλος της εταιρείας αρχιτεκτονικών μελετών studio12architecture με την οποία έχει εκπονήσει σειρά μελετών που αφορούν ιδιωτικά και δημόσια έργα.

Καθηγήτρια Νεότερης Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ομότιμος καθηγητής του Αρχιτεκτονικού Τμήματος της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., o Νικόλαος Μουτσόπουλος του Κωνσταντίνου, γεννήθηκε το 1927 στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία. Διδακτορικό δίπλωμα έλαβε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Ε.Μ.Π. Διπλωματούχος της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., όπου και δίδαξε κατ' ανάθεση το μάθημα της Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης. Το 1958 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στην Έδρα της Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας στο Αρχιτεκτονικό Τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Είχε ασχοληθεί με τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και τη μελέτη της βυζαντινής και της παραδοσιακής κατοικίας και τέχνης. Έγραψε σχετικές μελέτες και είχε διοργανώσει και μετάσχει σε πολλά διεθνή και τοπικά επιστημονικά συνέδρια. Είχε διενεργήσει ανασκαφές σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Ασχολήθηκε με τη μελέτη και την καταγραφή των οχυρών οικισμών και κάστρων του βορειοελλαδικού χώρου και με θέματα συγκριτικής μορφολογίας. Είχε εκπονήσει την αρχιτεκτονική μελέτη του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στην Ιερά Μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη και του καθολικού και του Συνοδικού του Ιερού Ησυχαστηρίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στη Σουρωτή. Διετέλεσε πρόεδρος σε διεθνή και εθνικά επιστημονικά συμβούλια. Είχε εργασθεί ως υπεύθυνος στην αναστήλωση του Παναγίου Τάφου. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της Academia Pontaniana της Νεαπόλεως και της Ακαδημίας Επιστημών της Βουλγαρίας, καθώς και επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Σόφιας. Έφυγε από τη ζωή στις 14 Μαρτίου 2019, σε ηλίκα 92 ετών.

Ο Νίκος Μπελαβίλας γεννήθηκε στον Πειραιά το 1959. Έκανε σπουδές αρχιτεκτονικής και διδακτορική διατριβή στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου όπου διδάσκει από το 2003, σήμερα στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή. Έχει διδάξει επίσης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Διηύθυνε το Γραφείο Λαυρίου του ΕΜΠ για τη δημιουργία του Τεχνολογικού-Πολιτιστικού Πάρκου και το Βιομηχανικό Μουσείο Ερµούπολης. Ως μέλος του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ, συμμετείχε στον σχεδιασμό του Μητροπολιτικού Πάρκου στο Γουδί, του θαλασσίου μετώπου της Ελευσίνας, του Τεχνικού Πανεπιστημίου στη Λεµεσό, των επεκτάσεων του Τραµ στην Αθήνα και Πειραιά, κ.α. Ήταν επικεφαλής της μελέτης του κτιρίου της νέας Ταινιοθήκης της Ελλάδος στην Ιερά Οδό, όπως και των ερευνών του ΕΜΠ για τα Ιστορικά Μεταλλεία στο Αιγαίο, το Μητρώο Ελληνικής Βιομηχανικής Κληρονομιάς, του ιστορικού κέντρου της Πρέβεζας, του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού. Είναι μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς - TICCIH, του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων - ICOMOS και από το 2007 επιστημονικός αξιολογητής του World Heritage List της UNESCO. Έχει γράψει τα βιβλία "Λιμάνια και Οικισμοί στο Αιγαίο της Πειρατείας" και "Τόποι Ανθρώπων - σχόλια για το χώρο και την πολιτική". Συμμετείχε με άρθρα του στους συλλογικούς τόμους "Αιγαίο: διάσπαρτη πόλη" στη 10η Biennale Αρχιτεκτονικής Βενετίας 2006, "Αthens-Absolute Realism" στην 8η Biennale Αρχιτεκτονικής Βενετίας 2002, " Ελλάδα της θάλασσας", "Ιστορικός βιομηχανικός εξοπλισμός στην Ελλάδα", "Το ελληνικό τοπίο", "Το Αιγαίο Πέλαγος. Χαρτογραφία και ιστορία, 15ος - 17ος αιώνας", "Ορυχεία στο Αιγαίο 19ος-20ος αιώνας", "Σύγχρονα ελληνικά τοπία" κ.α.

Η Φανή-Μαρία Τσιγκάκου είναι ιστορικός της Τέχνης. Ειδικός τομέας έρευνάς της είναι τα έργα ελληνικής θεματογραφίας των ξένων ζωγράφων-περιηγητών του 16ου έως και του 19ου αιώνα. Οι εργασίες της πάνω στο θέμα αυτό έχουν διακριθεί διεθνώς. Έχει δημοσιεύσει ένα πλήθος σχετικών μελετών, έχει οργανώσει πάνω από πενήντα εκθέσεις στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει δώσει μια σειρά διαλέξεις σε μουσεία και ιδρύματα στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. Το βιβλίο της "The Rediscovery of Greece", Thames & Hudson, 1981 (στα ελληνικά: "Ανακαλύπτοντας την Ελλάδα"), θεωρήθηκε η πρώτη εμπεριστατωμένη μελέτη γύρω από το θέμα των ζωγράφων-περιηγητών στην Ελλάδα και μεταφράστηκε σε πέντε γλώσσες. Εργάζεται στο Μουσείο Μπενάκη ως Επιμελήτρια του Τμήματος Ζωγραφικής, Χαρακτικών και Σχεδίων.

Ο Γιάννης Σκαρπέλος είναι κοινωνιολόγος, καθηγητής Σπουδών Οπτικού Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με υποτροφία του ΙΚΥ στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ίδιου πανεπιστημίου. Διδάσκει στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου από το 1996. Το γνωστικό του αντικείμενο είναι "Εικόνα, Επικοινωνία και Πολιτισμός". Έχει διατελέσει Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών "Πολιτιστικής Διαχείρισης" και Αντιπρόεδρος του Τμήματος ΜΜΕ, ενώ μεταξύ 2014-2016 ήταν Πρόεδρος του Τμήματος ΜΜΕ. Έχει διδάξει επίσης στο διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Ψυχολογία και ΜΜΕ", ενώ από το 2004 διδάσκει στο μεταπτυχιακό "Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων" του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Έχει γράψει τα βιβλία: "Terra Virtualis: Η κατασκευή του κυβερνοχώρου" (Νεφέλη, 1999), "Ιστορική μνήμη και ελληνικότητα στα κόμικς" (Κριτική, 2000), "Εικόνα και Κοινωνία: Από την τεκμηριωτική φωτογραφία στην οπτική κοινωνιολογία" (Τόπος, 2012), "Τα αβέβαια σημεία" (Τόπος, 2019). Είναι μέλος της International Visual Sociology Association, και έχει διατελέσει μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου στο διάστημα 2002-2005 και 2012-2018.